“Of je nu bankdirecteur of timmerman bent, iedereen ziet er die dag hetzelfde uit”
De Nederlandse fotografe Marieke van der Velden maakte een opmerkelijke fotoreeks over Aalst Carnaval.
Het lijkt een beeld uit een vroege David Lynch-film. Een bizar uitziend personage, gehuld in een aftandse bontjas, het hoofd verborgen onder een oude lampenkap, duwt een vreemdsoortige kinderwagen voort met daarin een paar paraplu’s en een bezemsteel waarop, als een rare fetisj, een plumeau is vastgebonden. Het is maar een van de betoverende en bevreemdende foto’s die fotografe Marieke van der Velden maakte tijdens de stoet van de Voil Jeanetten, traditiegetrouw de afsluiter van Aalst Carnaval. “Ik kom oorspronkelijk uit Oost-Brabant, waar ik echt ben opgegroeid met carnaval”, vertelt ze.
“Eigenlijk was ik van plan om in Antwerpen te gaan fotograferen, maar carnaval wordt daar helemaal niet zo gevierd. Uiteindelijk kreeg ik te horen dat ik naar Aalst moest gaan.” Wat ze daar zag, intrigeerde haar meteen. “Het deed me denken aan het werk van fotografe Diane Arbus, die altijd de rare maar mooie kant van de maatschappij capteerde. Ik had het gevoel dat ik een dorp van haar was binnengelopen, eentje waar alles anders was.” Het egalitaire aspect van het gebeuren vindt ze enorm mooi. “Of je nu bankdirecteur of timmerman bent, iedereen ziet er die dag hetzelfde uit. En een beetje dronken zijn ze allemaal.”
De Voil Jeanetten hebben de naam ondeugend te zijn. Als toeschouwer, en zeker als fotografe, kan je dus maar beter op je hoede zijn. “Ze hebben altijd stickertjes bij die ze uitdelen aan vrouwen. En uiteraard zullen ze dat klevertje recht op je borst plakken. (lacht) Dat hoort erbij en dat mag allemaal die dag.” Ze heeft hen uiteindelijk al zeven keer gefotografeerd, zo groot is de fascinatie.
Wie Voil Jeanetten zegt, zegt tradities. “Een echte Voil Jeanet heeft een pispot bij met daarin een mengsel van speculoos en bier. Toeschouwers worden geacht daarvan te eten. Sommigen lopen dan weer rond met een dode vis aan een hengel, waarmee ze mensen tegen de wang klappen. En er wordt gegooid met zaagsel. En met bier, uiteraard.” Wie gaat kijken, moet tegen een stootje kunnen.
Heel belangrijk: noem Voil Jeanetten geen travestieten. De traditie stamt immers uit de tijd toen veel mannen niet de financiële middelen hadden om een carnavalskostuum aan te schaffen. En dus tooiden ze zich noodgedwongen in de kleren van hun vrouw of moeder. Door de jaren heen is er een heuse kledingstijl ontstaan, maar strikt is die niet, vertelt Laurent Philips, al 23 jaar een overtuigde Voil Jeanet. “Een haring in een vogelkooi, een oude kinderkoets en een lampenkap op het hoofd”, dat hoort er wel bij. Maar evengoed kan het ook met een gewoon jurkje en oude sletsen. Het belangrijkste is dat we alles op de korrel nemen en de mensen in de straat entertainen met onze eigen fantasie. We zijn vuil, in het spreken en in hoe we ons kleden.” Gecontroleerde chaos, noemt hij het graag. Mooi is dat.
