Een nachtelijke thriller: Komt hij of komt hij niet? - Leen De Witte
Leen De Witte is VRT-journalist gespecialiseerd in buitenland en vooral de Europese Unie.
De verlossende woorden kwamen vannacht van de woordvoerder van de Canadese minister van buitenlandse handel Freeland. "De Canadese delegatie is woensdagavond plaatselijke tijd niet op het vliegtuig naar Brussel gestapt om het vrijhandelsverdrag CETA te ondertekenen."
Daarmee kwam er dan toch een einde aan het spelletje welles nietes: Komt Trudeau naar Brussel of niet?
De officiële EU- top waar CETA officieel ondertekend zou worden, stond pas om vier uur in de namiddag gepland, wat de Canadese premier nog de mogelijkheid bood om op het laatste nippertje het regeringsvliegtuig naar Brussel te nemen.
Een uurtje of zes onderweg, tegen drie uur op Zaventem en perfect op tijd op het Schumanplein om zijn handtekening te zetten onder het vrijhandelsverdrag. Want veel meer is er niet aan die top. Het is een belangrijk moment. Een mijlpaal. Maar geen ultimatum. En zeker geen deadline.
Geen ultimatums meer
Na verschillende ultimatums en deadlines vorige week sprak de Waalse minister-president Magnette duidelijke taal: "Ik laat me geen ultimatums meer opleggen. Als de druk opnieuw toeneemt, verlaat ik de onderhandelingstafel."
De Europese Commissie haastte zich om te zeggen dat ultimatums en deadlines niet horen bij de aanpak van voorzitter Juncker en die herhaalde die boodschap woensdagochtend in het Europees parlement: "Het is belangrijker dat de Belgen tot een compromis komen, dan dat het CETA-akkoord donderdag ondertekend wordt."
Verschillende partijgenoten van Magnette spraken in de loop van de dag steeds duidelijkere taal: er komt geen Franstalig groen licht voor CETA voor de top. Rudi Demotte van de Franse Gemeenschap zei ook niet in de kerstman te geloven. Hij herhaalde die boodschap niet met zoveel woorden maar liet de timing van het proces voor zich spreken.
Magnette leek wat ontgoocheld dat het overleg vannacht opnieuw niets opleverde. "Het spijt me dat de top niet doorgaat", zei hij bij het wegstappen van de ambtswoning van de premier op de Lambermontlaan.
Maar er was geen akkoord onder de Belgische regeringen en zelfs al hadden ze dat wel bereikt, dan nog beloofden zowel Magnette als Demotte van meet af aan dat ze elk akkoord zouden voorleggen aan hun parlementen. En daar zouden ze zich aan houden, ook al bracht dat de Europese timing danig in de war.
Momentum voorbij
De EU hield tot het laatste moment voet bij stuk om een belangrijk momentum niet te laten verloren gaan. Ze legde zichzelf de deadline op: 27 oktober had even goed een andere dag kunnen zijn. En ook al werd het gaandeweg steeds minder waarschijnlijk dat ze dat momentum konden behouden,Tusk hield de hoop levend. "De top staat nog altijd op de agenda. Samen met de Canadese premier Trudeau geloven we nog altijd dat een top op donderdagnamiddag mogelijk blijft."
Niemand wilde als eerste toegeven dat het misschien allemaal toch niet meer haalbaar was.
Het laatste?
Er is zeven jaar over onderhandeld over CETA, voor zowel Europa als Canada is het erg belangrijk. Voor de EU staat er ook meer op het spel.
Tusk zei het op de Europese top vorige week: "CETA gaat niet alleen over het handelsverdrag tussen Canada en de EU. Het gaat over de toekomst van handelsverdragen zoals we ze kennen in Europa. Als mensen niet meer overtuigd zijn dat onderhandelaars het beste met hen voor hebben en het onderste uit de kan halen, zal CETA het laatste handelsakkoord zijn dat op deze manier onderhandeld wordt."
Maar zover lijkt het dus niet te komen. Na dagen onderhandelen lijken de Franstaligen en Brusselaars dan toch te kunnen instemmen met een gezamenlijke Belgische verklaring om een handtekening te zetten onder dat akkoord.
Met de duidelijke garantie dat een Belgische ja niet garandeert dat de Waalse, Brusselse parlementen en dat van de Franse gemeenschap het verdrag uiteindelijk zullen ratificeren in een volgende fase. Maar dat is eigenlijk de normale gang van zaken.
Van uitstel naar afstel?
Straks vergaderen ze opnieuw. Over de laatste punten en komma’s, klinkt het. "Als PS en CDh effectief alleen maar technische vragen hebben, is een akkoord niet veraf. We moeten vandaag kunnen landen."
Als die gezamenlijke Belgische verklaring er dan is en ons land CETA kan ondertekenen, moeten de 27 andere lidstaten die tekst nog goedkeuren. Ook zij moeten akkoord gaan met de aanpassingen die gebeurd zijn op vraag van de Waalse regering.
Om 11 uur komen de ambassadeurs van de lidstaten samen maar dat is te laat om nog een doorbraak te forceren om die top toch te laten plaatsvinden.
Maar van uitstel komt geen afstel. De Canadezen zitten dan wel niet op het vliegtuig naar Brussel, ze blijven meer dan bereid om naar Brussel af te reizen en het vrijhandelsakkoord te ondertekenen, wanneer de Europese Unie daar klaar voor is. En dat kan zelfs al de komende dagen. Als er een akkoord is.