Het kalifaat is dood, maar Islamitische Staat springlevend

Een terrein ter grootte van een paar voetbalvelden was wat er uiteindelijk restte van dat archaïsche kalifaat dat in 2016 de helft van Syrië en tweederde van Irak omvatte. De terreurbeweging IS had de controle over grondgebied waar meer dan tien miljoen mensen woonden. Er werd geregeerd volgens streng islamitische wetgeving en er werden tal van religieuze belastingen geheven.

Europese veiligheidsdiensten twijfelen er niet aan dat ook in Europa de slapende cellen zijn aangevuld. Ze kunnen geactiveerd worden voor straatterreur als eerder in Parijs. Regelmatig worden terugkerende strijders en IS-sympathisanten opgepakt. Ook in Rusland en vooral in Noord-Afrika is men op zijn hoede wanneer voormalige IS-strijders terugkeren naar hun geboorteland. Tunesië was hofleverancier aan het kalifaat.

Hoewel er weleens strijders zijn overgelopen, blijven er grote verschillen tussen IS en Al-Qaida dat nu de wind in de zeilen meent te hebben. De laatste heeft zich meer dan eens gedistantieerd van IS. Al-Qaida heeft uit tactische overwegingen (nog) geen staat willen vestigen en vroeg IS vergeefs daarmee te wachten. De opvolgers van Osama bin Laden geven de voorkeur aan spectaculaire aanslagen om de aandacht van de wereld vast te houden en zo politiek gewicht in de schaal te leggen. De wereldschokkende gruwelmethoden (onthoofdingen, massaverkrachting, slavernij) van IS waren zelfs Al-Qaida teveel. In Mosul voerde IS bijvoorbeeld een etnische zuivering uit, waarbij vrijwel alle christenen, jezidi’s en vele moslims de stad uit werden gejaagd, bekeerd of geëxecuteerd. 

Anders dan Al-Qaida dat vooral de Verenigde Staten in het vizier houdt als historische vijand zoekt IS veel lokalere slagvelden. Al-Qaida financiert zichzelf grotendeels door giften van rijke sponsors in de Emiraten en in Saoedi-Arabië terwijl IS in allerlei illegale activiteiten zit om de strijd te bekostigen, van vrouwenhandel tot mensensmokkel. Al worden Saoedi-Arabië en Qatar vaak ook genoemd als gulle geldschieters in de begintijd. Er worden door beide organisaties verbonden gesloten met lokale geestverwanten als bijvoorbeeld gebeurde in Libië. IS belooft dan van alles en is minder strikt in de leer. Ook in Mali wordt door IS-gevochten. Net als in Egypte en Jemen is IS actief als concurrent van Al-Qaida.

Ook in Azië heeft IS inmiddels de vleugels uitgeslagen, ondermeer in Indonesië en op de Filippijnen. Dat de organisatie wereldwijd terreuraanslagen kan plegen, maakt IS nog steeds zeer gevaarlijk.

Bekijk ook: