Hoe ontstaan tornado's en waarom komen ze zo vaak voor in de Verenigde Staten?
Hoewel we ze in België maar heel zelden zien, weet iedereen hoe een tornado eruit ziet. De krachtige wervelwinden spreken tot de verbeelding, maar kunnen levensgevaarlijk en allesverwoestend zijn. Hoe komt het dat de Verenigde Staten er elk jaar zo’n 1.000 over zich heen krijgen, terwijl ze in onze streken een zeldzaamheid zijn?
Bomen, auto’s, en zelfs volledige huizen: alles wat op het pad van een krachtige tornado komt, wordt zonder moeite opgezogen. Een tornado is eigenlijk een krachtige wervelwind met zeer hoge windsnelheden, in uitzonderlijke gevallen tot meer dan 400 kilometer per uur. De diameter ervan kan variëren van enkele tientallen meters tot één kilometer.
Tornado’s ontstaan altijd vanuit een onweersbui, door een groot temperatuurverschil tussen de lucht aan de grond en de lucht op grote hoogte. In de onweersbui botsen de koude (neergaande) en warme (opgaande) luchtstromingen tegen elkaar op.
Rond en in de wolk moet er ook sprake zijn van windschering: winden met veranderende windsnelheid en/of windrichting op verschillende hoogtes. De windschering zorgt voor een draaiende luchtstroom rond een horizontale as en zo ontstaat een horizontale wervelwind.
De warme lucht die onder een onweerswolk omhoog wordt gezogen, laat de horizontale wervelwind 90 graden kantelen. De wind draait nu in een verticale kolom.
De neerslag die uit de onweersbui naar beneden valt, brengt ook koude lucht mee. Die zakt dan weer naar beneden en duwt de wervelwind naar beneden tot aan de grond. De tornado is een feit.
De Tornado Alley
Tornado’s komen vaak voor in de Verenigde Staten en vooral ten oosten van de Rocky Mountains in Texas, Oklahoma, Kansas en Nebraska. Daar ontstaan jaarlijks zo’n 1.000 tornado’s. Het gebied heeft daarom de naam "Tornado Alley" gekregen. In die staten stroomt koude lucht vanuit Canada over de Rocky Mountains naar de hogere luchtlagen. In de lagere luchtlagen komt warme, vochtige lucht vanuit de Golf van Mexico het gebied binnen. Dit is ideaal voor een zeer onstabiele opbouw van de atmosfeer.
Tegelijk stroomt er ook zeer warme, droge woestijnlucht vanuit Mexico naar de "Tornado Alley". Daardoor kan de lucht op de grond tot wel 70 graden verschillen met de lucht op 10 kilometer hoogte. Hoe hoger het temperatuurverschil hoe sneller de lucht stijgt en hoe krachtiger de tornado kan worden.
Op deze plaatsen komen alle ingrediënten samen om krachtige tornado’s te laten ontstaan. Dat kan het hele jaar door, maar vooral in de maanden april, mei en juni zijn de weersomstandigheden ideaal. Texas krijgt jaarlijks gemiddeld 155 tornado’s over zich heen. In Kansas en Oklahoma zijn dat er 96 en 62.
Ook in Alabama komen er gemiddeld 44 tornado’s per jaar voor. Toch wordt Alabama niet echt tot de "Tornado Alley" gerekend, maar wel tot de zogenaamde "Dixie Alley". In dat gebied komen gemiddeld minder tornado’s voor, maar ze maken wel meer dodelijke slachtoffers. Dat komt vooral omdat de "Dixie Alley" dichter bevolkt is en omdat de tornado’s daar gemiddeld een langere afstand zouden afleggen. Andere staten die hierbij horen zijn Louisiana, Mississippi, Tennessee, Alabama, Georgia en een stukje van North en South Carolina.
Bekijk de reportage over de tornado's in de VS uit "Het Journaal" hier:
