Met open brief profileert Macron zich als redder van Europa. Opnieuw

De brief staat op opiniepagina’s van kranten in alle 28 EU-lidstaten; in Nederland drukt de Volkskrant hem af. De 41-jarige Macron doet daarin een waaier aan ambitieuze voorstellen voor ‘een Europa dat beschermt’. Hij pleit onder meer voor een Europees minimumloon, een verbod op financiering van politieke partijen door buitenlandse mogendheden en een gemeenschappelijk Europees asielbeleid. Macron wil dat voor elkaar krijgen met een vertrouwde Franse strategie: een veelheid aan agentschappen, verdragen, raden en autoriteiten.

De brief is bij uitstek Macroniaans: tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen maakte hij al duidelijk dat zijn ambities tot ver over de Franse grenzen reiken. De president profileert zich nu opnieuw als redder van Europa. Hij waarschuwt voor “de valstrik van het nationalistisch isolationisme”, waarvan onder meer de Brexit volgens hem een gevolg is. Volgens Macron “bedriegen nationalisten kiezers met fake news”.

De onheilszwangere toon is Macron niet vreemd. Hij richt zijn pijlen vaak op “nationalisten zonder oplossingen” als Salvini, Orban en Le Pen. Volgens Macron is Europa ‘nooit eerder sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog zo noodzakelijk geweest’. Daarom pleit hij voor een ‘Renaissance européenne’, de Vernieuwing – of de Wedergeboorte – van Europa.

Marine Le Pen

Hoewel nog onduidelijk zijn wie de lijst aanvoert van Macrons beweging La République en Marche (LRM) geeft 22 procent van de Fransen aan straks op zijn lijst te willen stemmen. De enige partij die daarbij in de buurt komt, is het Rassemblement National van Marine Le Pen, met 20 procent. Zo lijken de Europese verkiezingen in Frankrijk weer uit te groeien tot de tweestrijd Macron-Le Pen, een herhaling van de presidentsverkiezingen van 2017.

In september 2017 kwam Macron met een vergelijkbaar Europees masterplan, dat hij in toespraken in Athene en op de Parijse elite-universiteit Sorbonne presenteerde. Ook toen zette hij zichzelf neer als de man bij wie de toekomst van het Europese project in veilige handen is. Wat nu Vernieuwing met een hoofdletter v heet, heette toen hervorming.

Van de meeste hervormingsplannen uit 2017 is tot op heden weinig terechtgekomen. Sommige ideeën die Macron destijds presenteerde, keren nu terug in de brief, zoals een Europese grenspolitie. Maar een groot deel van de economische hervormingen die Macron in Athene voorstelde – een Europese minister van Financiën, een eurozoneparlement – is een stille dood gestorven. Een eurozonebegroting komt er wel, maar is onder druk van Noord-Europese landen dusdanig afgezwakt en ingeperkt dat het nog maar weinig weg heeft van wat Macron voor ogen had.

Gele hesjes

Het is vaker de makke van Macron gebleken. De president zit vol met grootse vergezichten en ambitieuze ideeën, maar de politieke haalbaarheid van zijn plannen laat nogal eens te wensen over. In eigen land maakten de ‘gele hesjes’ dat duidelijk. Na aanhoudende protesten moest Macron toegeven dat hij te snel was gegaan met zijn energietransitie, en de bevolking te weinig bij zijn beleid had betrokken. Hij moest inbinden en maatregelen terugdraaien. De kosten: tussen de 8- en 10 miljard euro.

Toch lijkt die draai zijn populariteit niet blijvend te hebben aangetast. Of Macron zijn ambitieuze “wedergeboorte van Europa” daadwerkelijk kan realiseren valt te bezien, de wedergeboorte van Macron zou na de ‘gele hesjes’-crisis zomaar eens aanstaande kunnen zijn. Als aanvoerders van zijn kieslijst gaan de namen rond van minister van Volksgezondheid Agnès Buzyn, en van minister van Europese Zaken Nathalie Loiseau.