50-plusser? Dan bepaalt uw woonplaats hoe mobiel u bent
Wanneer we ouder worden, dan bepaalt onze woonplaats hoe mobiel we zijn. Wonen we in een stad of dorpskern, dan kunnen we allerlei bestemmingen te voet, met de fiets of het openbaar vervoer bereiken. Heeft u een appartement of huis in de rand van een stad of gemeente of op het platteland, dan vergroot het risico op sociaal isolement. Dat blijkt uit een studie van mobiliteitsorganisatie VAB.
Bij het ouder worden gaan we ons duidelijk anders maar vaak ook minder verplaatsen. De eerste daling doet zich voor bij de groep van 66 tot 75-jarigen. Dat is logisch want de dagelijkse woon-werkverplaatsing valt weg. Bij de groep van 80-jarigen daalt het aantal verplaatsingen nog verder; dat heeft vooral met fysieke beperkingen te maken.
Maar senioren die in het centrum van een stad of de kern van een dorp wonen, verplaatsen zich duidelijk méér dan leeftijdsgenoten die in kleine, landelijke dorpjes en/of gehuchten, of langs zogenoemde linten wonen. Als u de groep van 50-65 jarigen vergelijkt met de oudste groep van 80-jarigen, dan wordt het héél sprekend: woont een 80-jarige in het centrum, dan is hij of zij nog steeds redelijk mobiel. Het aantal verplaatsingen daalt slechts met een derde. Een leeftijdsgenoot die landelijk woont, ziet zijn of haar verplaatsingen gemiddeld met méér dan de helft afnemen.
Onderweg om sociaal te zijn
We verplaatsen ons vaak om een zeer functionele reden, zoals boodschappen doen, naar de dokter, de kapper. Bij wie ouder wordt, is dat niet anders. Opvallend wel is dat bij ouderen sociale verplaatsingen belangrijker worden: anderen kunnen ontmoeten is cruciaal. Dit soort verplaatsingen neemt daarom ook vaker plaats in het centrum van een stad of de kern van een dorp omdat u er meer kans loopt om iemand tegen het lijf te lopen; om dan gewoon samen te winkelen, een koffie of een pint bier te gaan drinken bijvoorbeeld. Dat is zéker belangrijk voor ouderen die alleenstaand zijn.
U gewoon verplaatsen "om eens buiten te zijn" lijkt misschien boeiender in het landelijk gebied waar nog meer groen is, maar binnen de logica van de senioren heeft u daar minder kans om iemand tegen te komen en daarom gebeurt het frequenter in een stad of dorp dan op het platteland. Wonen ouderen in het centrum, dan gaat méér dan 4 op 10 “gewoon eens buiten”. Bij oudere mensen die landelijk wonen, valt dit terug tot 3 op 10.
Hoe komt het dat oudere mensen zich in een centrum of kern vaker verplaatsen?
Het antwoord is eenvoudig: ze kunnen te voet méér bestemmingen bereiken en het openbaar vervoer is er doorgaans beter. Senioren die in een centrum wonen, verplaatsen zich vaker te voet en met openbaar vervoer: 66- tot 75-jarigen verplaatsen zich bijvoorbeeld tot maar liefst 42 procent vaker te voet dan hun leeftijdsgenoten op het platteland en 27 procent vaker met het openbaar vervoer. Wie landelijk woont, gebruikt de auto frequenter (als bestuurder en als passagier), een vervoermiddel waarbij de ontmoetingskans veel kleiner is.
Voor de overheid is het daarom belangrijk om rekening te houden met het verplaatsingsgedrag van senioren. VAB stelt dat steden en gemeenten voldoende en obstakelvrije voetpaden moeten aanleggen en ze beter moeten onderhouden. De NMBS en De Lijn zouden hun voertuigen nog méér dan vandaag toegankelijk moeten maken voor minder mobiele mensen en de drempel tot hun diensten zo laag mogelijk houden.
De jongste groep van 50-plussers of zogenoemde “medioren” heeft duidelijk de sterkst uitgesproken toekomstverwachtingen. Ze uiten bekommernissen over de betaalbaarheid van hun mobiliteit, wanneer ze bijvoorbeeld met pensioen zullen zijn: zij zijn volgens professor Miermans (UHasselt) de eerste generatie die niet meer rekent op familiale mantelzorg, net omdat zij niet steeds afhankelijk willen worden van de hulp en de zorg van hun kinderen, die minder of helemaal niet meer in de buurt zijn. Deze 50-plussers rekenen bijvoorbeeld op een gezwinde komst van de zelfrijdende wagens om zichzelf langer mobiel te houden.
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":
