Het Volkscongres in Peking: over haarverf, synchroon theeschenken en "Chinese democratie"

Eigenlijk zijn er in Peking twee vergaderingen bezig: de eerste is de Politieke Raadgevende Conferentie, die bestaat uit 3000 "gewone burgers". Die kunnen adviezen geven en voorstellen doen over welke kant het beleid uit moet. Het is een soort erebaantje en dus zitten er ook heel wat "bekende Chinezen" in zoals basketbalspeler Yao Ming en acteur Jackie Chan. 

De tweede vergadering is het eigenlijke Volkscongres, dat grotendeels bestaat uit leden van de communistische partij - op hun beurt gekozen uit regionale parlementen - maar ook uit vertegenwoordigers uit de rest van de maatschappij, het leger, de arbeiders en de boeren, en belangrijk: de rijke ondernemers. Zij moeten stemmen over de wetsvoorstellen die de partijtop heeft voorbereid.

De jaarlijkse bijeenkomst duurt 10 dagen en verloopt volgens een perfect geregisseerd script. De duizenden parlements­leden verzamelen in de gigantische marmeren hal van het Paleis van het Volk, waar honderden theedames hen opwachten. Als de bel gaat, is het tijd om de rode pluchen zetels op te zoeken, niet in te dommelen en de "ja-knop" in te drukken.  

Tijdens de hele periode wordt niets aan het toeval overgelaten. Rondom het Tiananmanplein wemelt het van politieagenten in burger en ook buurtcomités - die bestaan uit bejaarde inwoners met een rode armband - moeten uitkijken voor verdachte gebeurtenissen. Alle bekende dissidenten worden verplicht "op vakantie" gestuurd, hun smartphone en laptop moeten ze thuislaten. 

De Chinese overheid noemt het systeem "consultatieve democratie", een systeem waar naar consensus wordt gezocht en niet naar controverse. "Het is anders dan het systeem (lees: westerse democratie) waar  'vandaag-hier-morgen-weg'-politici om de beurt aan de macht komen en vervolgens hun verkiezingsbeloften niet kunnen waarmaken", schreef het officiële persagentschap zondag. "Regeren in China betekent dienen."

Om die boodschap ook in de buitenwereld te verspreiden, zet de overheid elk jaar grotere propagandamiddelen in. Dat gaat van een Amerikaanse "journalist" die in een flitsend filmpje de merites van het Chinese systeem uitlegt. Of een rapsong, volledig in het Engels, die China's landing op de achterkant van de maan bezingt en twee succesvol gekloonde apen.  

De bijeenkomst van het Volkscongres begint traditioneel met de premier die het "werkrapport" voorleest, een soort "state of the union", en eindigt met een toespraak van president en partijleider Xi, die de lijnen voor het volgende jaar uitzet. Belangrijke cijfers in het werkrapport zijn de voorspelde economische groei voor dit jaar (tussen 6 en 6,5%), de stijging van de defensie-uitgaven (7,5%) en het begrotingstekort (2,8%). 

Een belangrijk wetsvoorstel dat in de loop van de week op de agenda staat gaat over de bescherming van intellectuele eigendom. Het is een oud zeer - voor de Amerikanen maar ook voor de Europeanen - dat China buitenlandse bedrijven vaak dwingt om hun technologie over te dragen als ze in China actief willen zijn. Die vereiste zou afgeschaft worden, een belangrijke toegeving aan president Trump, wiens sancties nu al bijdragen aan de groeivertraging in China.

Bijzonder opvallend dit jaar, volgens een aantal buitenlandse correspondenten in Peking, is de haarkleur van de topleiders. Traditioneel zijn Chinese leiders - bijna allemaal gevorderde zestigers - bijzonder gul met de zwarte haarverf. Het is een teken van macht, enkel corrupte, in ongenade gevallen partijbonzen komen op televisie met een verbleekte haardos. 

Maar sinds enkele maanden zit er subtiel grijs in het haar van Xi Jinping, iets wat geleden is van eind jaren tachtig, toen economisch hervormer Deng Xiaoping aan de macht was. Xi, die een jaar geleden werd aangeduid als 'kernleider' van de communistische partij, wordt meteen geïmiteerd door een deel van zijn collega's. Of er ook een verborgen boodschap in de haarkleur van Xi zit, is nog niet duidelijk.

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":