De zin en onzin van de groene geldpers voor het klimaat

Bart Staes, Europees Parlementslid voor Groen, pleit ervoor om te investeren in klimaatbeleid door geld bij te drukken. “We hebben dat gedaan om de banken te redden. We moeten dat ook doen om het klimaat te redden”, zegt hij in gesprek met De Zondag. “Waarom creëren we geen Europese Klimaatbank? Die kan met dat geld investeringen financieren én burgers en ondernemingen voorzien van renteloze leningen.”

Met zijn uitspraak zet Staes zich op dezelfde lijn van klimaatspijbelaar Anuna De Wever. Die kreeg eerder ook al de (economische) goegemeente over zich heen, toen ze het idee van geldcreatie opperde als een van de oplossingen om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. Ook nu rollen tal van ernstige economische stemmen over elkaar heen om de groene geldpers als een kwalijk idee te duiden. Geld drukken is gelijk aan hyperinflatie, de productiecapaciteit raakt oververhit en de prijzen rijzen de pan uit. Toch?

Dat is eigenlijk de vraag. Want de critici van het idee van de groene geldpers moeten wel verklaren waarom de inflatie in de eurozone nu al jaren niet in de buurt komt van de 2 procent, de doelstelling van de Europese Centrale Bank (ECB). Die ECB heeft nochtans al sinds 2013 met haar QE-beleid (Quantitive Easing) meer dan 2.600 miljard euro in de economie gepompt. Geld bijdrukken is dus toch niet meteen gelijk aan hyperinflatie. Het is een van de argumenten die onder meer de Gentse academicus Hielke Van Doorslaer (UGent) gebruikt om het idee van een monetair groen beleid te verantwoorden. Ook professor aan de London School of Economics Paul De Grauwe denkt in die richting.

Kar voor het paard

Hans Bevers, hoofdeconoom van vermogensbeheerder Degroof Petercam, twijfelt. “Dat de inflatie niet steeg bij de geldcreatie van de ECB is deels ook te wijten aan de onzekerheid waardoor het geld niet meteen doorstroomde naar de economie wegens te weinig vraag. Vandaag weet ik eerlijk gezegd niet of milieu-investeringen via dergelijk beleid grote inflatie zouden veroorzaken. Bovendien, er is wel nog wat ruimte om de inflatie te verhogen.”  

Een Green QE, of een new green deal, waarbij de ECB rechtstreeks geld vrijmaakt dat gebruikt kan worden voor klimaatinvesteringen, kan echter niet zomaar. Of nu toch niet. De ECB heeft daar eenvoudigweg het mandaat niet voor. Dat kan uiteraard worden aangepast. Maar is dat wel een goed idee? Dan ben je overheidsuitgaven – hoe noodzakelijk ook – via monetair beleid aan het financieren. “Dat is de kar voor het paard spannen”, zegt Bevers.

Een andere, en wellicht realistischer denkspoor, is een versnelling en uitbreiding van wat nu al kan: het inzetten van de Europese Investeringsbank (EIB), die daarmee klimaatinvesteringen kan financieren. Dat doet ze nu al, vorig jaar pompte de EIB ruim 16 miljard euro in klimaatprojecten. 

Hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis Koen De Leus: “Als een obligatie op het einde van haar looptijd is, zou de ECB die kunnen laten aflopen, en een nieuwe obligatie kopen die gelinkt is aan duurzame investeringen van de EIB. Zo schept ze geen nieuw geld, wat dus geen inflatie veroorzaakt, maar pompt ze wel geld in de groene economie.”

Hans Bevers ziet ook en vooral nog ruimte voor de overheden zelf. “Waarom zouden de overheden geen obligaties kunnen uitschrijven, zogeheten Green Bonds? Dan worden ze verhandeld op de financiële markten en met dat geld kunnen de overheden duurzame investeringen doen. In een latere fase kan de ECB die obligaties opkopen, mocht dat nodig zijn, zoals ze deed met haar QE-beleid. Maar eerst moeten de overheden zelf aan de slag. Tegelijk moet er wel ingezet worden op de juiste incentives voor de privémarkt. Bijvoorbeeld via een C0₂-taks.”

‘Geld bijdrukken’ is als woordkeuze wat ongelukkig, maar het achterliggende idee is voor economen wel degelijk een discussie waard. “Dat er meer overheidsmiddelen naar klimaatinvesteringen moeten is eigenlijk een no-brainer”, besluit Hans Bevers. 

Dat is overigens ook wat de verschillende Europese centrale banken zelf ook denken. Het Network of Central Banks and Supervisors for Greening the Financial System (NGFS) is een samenwerkingsverband van centrale banken en toezichthouders. Het netwerk wil het financiële systeem vergroenen en de inspanningen van de financiële sector vergroten om de klimaatdoelen van Parijs te halen.