Open oorlog bij Waalse krantengroep L’Avenir: David tegen Goliath

Twee dagen zonder krant. Dat was vorige week het lot van de lezers van de Waalse regionale krantengroep Les Editions L’Avenir (EDA), dat onder andere Vers L’Avenir, Le Jour en Le Courrier in handen heeft. De redacties legden vorige week spontaan het werk neer nadat drie journalisten hun ontslag hadden gekregen. Vandaag worden de onderhandelingen over het sociaal conflict hervat. 

Het leek op het eerste gezicht een voor het medialandschap vrij ‘normaal’ verhaal. Het gaat al een tijdje niet zo goed met de verkoopcijfers bij de groep. En dus kwam de directie in oktober vorig jaar met een herstructureringsplan. Eigenaar Nethys, een dochtermaatschappij van de omstreden Luikse intercommunale Publifin, koos voor een verregaande synergie tussen de kranten van EDA enerzijds en een andere Nethys-dochter, het telecombedrijf VOO, de Waalse tegenhanger zeg maar van Telenet. De synergie zou kunnen gaan van samenwerking op het vlak van IT tot het aanbieden van nieuwsinhoud via het VOO-platform en zelfs commerciële kruisbestuivingen, zoals het aanbieden van kranten van L’Avenir aan VOO-klanten.

Zwarte lijst

Daarvoor moesten wel 60 van de 250 jobs verdwijnen. Na onderhandelingen tussen directie en vakbonden werd vooral gemikt op vrijwillig vertrek. Maar dat bleek niet voldoende. De directie ontsloeg begin vorige week nog eens drie journalisten, tot grote woede van de redactie. Volgens de journalisten zit er namelijk veel meer achter die ontslagen. Zij noemen het een wraakactie van het management. “Die ontslagen zijn geen toeval. Twee van de drie ontslagen journalisten stonden op de zogenaamde ‘zwarte lijst’ van de directie”, klinkt het bij de redactieraad, die de spreekbuis is voor de journalisten.

Op de zwarte lijst, waarvan het bestaan ontkend wordt door de directie, zouden namen staan van journalisten die de directie liever kwijt is dan rijk. Omdat ze kritisch hebben bericht over de Publifin-affaire. Die brak in december 2016 los toen bleek dat lokale mandatarissen duizenden euro’s opstreken in adviesraden, vaak zelfs zonder aanwezig te zijn. 

Kop van Jut in de hele affaire was Publifin-topman en PS’er Stéphane Moreau. Hij moest sindsdien aftreden als burgemeester van Ans en werd uit zijn partij gezet. Publifin zelf werd ondertussen herdoopt tot Enodia. Maar Moreau staat wel nog altijd aan het hoofd van dochtermaatschappij Nethys, ook al werd in de onderzoekscommissie naar het schandaal in het Waals Parlement afgesproken om Nethys te depolitiseren. Een afspraak waar Moreau dus vierkant zijn voeten aan veegt.

Dat Moreau en Publifin-Nethys nog altijd hun ‘bazen’ zijn, belette de journalisten van L’Avenir evenwel niet om geregeld kritisch over hen te berichten. “We hebben er altijd objectief en vooral onafhankelijk over bericht”, klinkt het bij de redactieraad. Lees: ze hebben nooit toegegeven aan de druk die ze naar verluidt van hogerhand ondervonden om de berichtgeving wat te sturen. 

David tegen Goliath

In plaats van hun berichtgeving aan te passen, gebruikten de journalisten de wapens die ze hadden. Zowel in hun kranten als op de websites legden ze aan de lezer uit wat er gaande was. Op woensdag 24 oktober, een dag na de bekendmaking van het herstructureringsplan en de nakende ontslagen, verscheen zelfs een krant waarin 10 pagina’s lang beschreven wordt waarom de redactie niet akkoord gaat met de situatie. 

Een redactie die tegen de wil van haar directie de touwtjes zelf in handen neemt en een eigen strategie volgt, is vrij ongezien in het medialandschap. En de situatie escaleerde nog. “Het is uitgedraaid op een open oorlog, waarbij wij ons wel wat David tegen Goliath voelen”, stelt een lid van de redactieraad. Dat er met ongelijke middelen gestreden wordt, bleek vorige week nog. Toen de journalisten besloten te staken, blokkeerde de directie meteen twee dagen het hele redactiesysteem. 

De redactie sprak van een ‘lock-out’. “Journalisten het zwijgen opleggen door hen hun gereedschap en expressiemiddelen te ontnemen, is uitzonderlijk in Europa. Je associeert het vooral met ondemocratische landen”, zegt een redactielid. De journalisten kregen de steun van de Europese journalistenfederatie. Die stuurde een alarmbericht naar de Raad van Europa, die moet waken over de bescherming van de persvrijheid.

Jos Donvil, CEO van Nethys, vond de maatregel naar eigen zeggen dan weer niet meer dan logisch. “Als een vrachtwagenchauffeur in staking is, heeft hij toch ook de sleutels van zijn voertuig niet nodig”, klonk het laconiek.

Ondertussen heeft een groot deel van de redactie het vertrouwen opgezegd in redactiedirecteur Philippe Lawson. In La Libre Belgique beschuldigde Lawson, die afkomstig is uit Togo, de redactie op zijn beurt van racisme, wat de redactie ontkent.

Hoe het nu verder moet, weet niemand. Maandag gaan de onderhandelingen voort. Maar de redactieraad heeft  weinig vertrouwen in de ‘garanties op onafhankelijkheid’ die de directie zegt te willen geven. De directie op haar beurt wil enkel onderhandelen met de officiële vertegenwoordigers van het personeel, de vakbonden dus. En niet met de redactieraad. En zo is de impasse compleet.