CD&V pleit voor nieuwe staatshervorming in 2024, N-VA wil “geen tien jaar wachten” op uitvoering

De partij kijkt voor de werkwijze naar het verleden: de befaamde vijf resoluties die twintig jaar geleden in het Vlaams Parlement werden goedgekeurd. Aan de basis lag de 'Schrikkelnota' van Luc Van den Brande uit 1996 en het werk van de commissie Staatshervorming onder leiding van Johan Sauwens. Ook nu moet in de volgende legislatuur zo'n commissie Staatshervorming worden opgericht, verduidelijkte Hilde Crevits in ‘De Ochtend’ op Radio 1.

De resoluties vormden voor CD&V de basis van de zesde staatshervorming. "Vlaanderen kreeg sindsdien belangrijke bevoegdheden op het vlak van arbeidsmarktbeleid, ouderenzorg, gezinsbeleid, economisch ondersteuningsbeleid, landbouw, wonen, mobiliteit, verkeersveiligheid en dierenwelzijn. Ook de fiscale autonomie werd aanzienlijk uitgebreid. Anno 2019 zie je dat duidelijk in de begroting. Sinds de zesde staatshervorming is de Vlaamse begroting goed voor 45 miljard euro", luidt het.

Stap voor stap is Vlaanderen door de opeenvolgende staatshervormingen een sterke deelstaat geworden die beschikt over belangrijke budgetten, instrumenten en personeelsleden om een krachtig beleid te voeren, maar voor CD&V zullen verdere stappen moeten volgen. "Vlaanderen zal versterkt worden met nieuwe bevoegdheden. Daar twijfelen wij niet aan. Eén beleidsdomein verdient daarbij voor ons prioriteit: de gezondheidszorg. 

Vlaanderen heeft van zijn bevoegdheden gebruikgemaakt om de Vlamingen een grotere Vlaamse sociale bescherming te geven. Toch is de bevoegdheidsverdeling niet altijd logisch. We moeten dus nog verdere stappen zetten." Crevits geeft het voorbeeld van het preventiebeleid in de gezondheidszorg. De winsten die de federale regering daardoor boekt door minder uitgaven in de sociale zekerheid vloeien immers niet terug naar de gemeenschappen, terwijl Vlaanderen die middelen volgens haar goed opnieuw zou kunnen investeren in preventie.

Voor Crevits kan er geen sprake zijn van een herfederalisering van grote bevoegdheden zoals mobiliteit, maar voor bepaalde kleine zaken kan er wel aan herfederalisering gedacht worden.

“Het is geen taboe”, stelt voorzitter Beke. “Maar de grondrichting moet zijn: een versterking van de deelstaten om België bestuurbaar te houden”.

Wat betekent deze stellingname voor de discussie over de lijst met artikelen uit de Grondwet die voor herziening vatbaar worden verklaard in de volgende legislatuur? “Dat ligt niet alleen in handen van CD&V”, reageert Beke. “We staan open voor een debat, maar de vraag is wie het eens gaat worden over welke artikelen”. Hij voert ook aan dat er een lijst moet komen van Kamer en Senaat, maar ook van de regering. “Heeft de regering in lopende zaken wel de bevoegdheid om dat te kunnen doen? De val van de regering heeft deze discussie bemoeilijkt.” 

Andere partijen reageren sceptisch op de CD&V-voorstellen. “Een nieuwe staatshervorming om het kluwen gezondheidszorg van de zesde te repareren. Vlaanderen verdient beter”, zegt minister-president Geert Bourgeois (N-VA). “We moeten de echte hefbomen voor onze welvaart in handen krijgen. Onze plaats is bij de noordelijke welvaartslanden, de Hanzelanden. Voor Vlaanderen. Voor vooruitgang.”

“Too little, too late”, zegt ook kandidaat-premier voor N-VA, Jan Jambon. “CD&V geeft toe dat de overdracht van bevoegdheden voor meer welvaart in Vlaanderen gezorgd heeft. Waarom dan tien jaar wachten om nieuwe welvaart te creëren? “, vroeg hij zich af in ‘De Ochtend’. 

Voor de N-VA moeten de mankementen aan ons staatssysteem onmiddellijk aangepakt worden in plaats van de volgende legislatuur een staatshervorming voor te bereiden, die dan pas de legislatuur daarna kan uitgevoerd worden. Dat komt neer op een periode van tien jaar.

Jambon benadrukte dat het confederalisme de onbestuurbaarheid niet zal creëren, maar oplossen. Wallonië kiest immers voor socialistische en communistische recepten, Vlaanderen voor rechtse recepten. Daarom is politieke wil aan beide kanten nodig opdat beide democratieën hun eigen recepten kunnen realiseren.

Hij pleitte ook voor het herzienbaar verklaren van artikel 195 van de Grondwet, dat de procedure voor grondwetsherzieningen vastlegt. De procedure moet zo aangepast worden dat een verkozen parlement de noodzakelijke hervormingen kan doorvoeren, aldus nog Jambon.

Groen pleit vandaag in onze krant net voor een “samenwerkingsfederalisme”. Wat de groenen hopen te realiseren, is het afschaffen van de Senaat - wat N-VA ook wil - het installeren van één federale kieskring en het federaliseren van het energiebeleid zodat er één klimaatminister is in plaats van vier. “Ons land hervormen doe je samen, niet op een Vlaams eiland”, zegt fractieleider Kristof Calvo dan ook als reactie op het CD&V-voorstel. “Confederalisme van christendemocraten en nationalisten is recept voor meer blokkering. Wij formuleren net vandaag voorstellen voor meer samenwerking.”

“Volgens ons zijn er tal van grondwetsartikelen die herzien kunnen worden”, onderstreept Kamerfractieleider Georges Gilkinet bij Ecolo. Hij verwijst naar de strijd tegen klimaatverandering en de bescherming van de biodiversiteit, de uitbreiding van de grondrechten, de verlaging van de kiesleeftijd tot zestien jaar, de invoering van een federale kieskring en de mogelijkheid om burgerinitiatieven en referenda te organiseren.

Maar op institutioneel vlak wil Ecolo niet raken aan “de evenwichten tussen de federale staat en de deelstaten”. “We moeten eerder de samenwerking tussen de deelstaten en de federale staat versterken, om betere diensten te verlenen aan onze burgers en de uitdagingen van de toekomst op het vlak van solidariteit en klimaat te beantwoorden”, stelt Gilkinet.

De PS is bereid het gesprek aan te gaan over een lijst van grondwetsartikelen die voor herziening vatbaar kunnen worden verklaard, maar ze wil niet praten over artikelen die institutionele hervormingen in gang zouden zetten. 

“De verbetering van het dagelijkse leven van de mensen” vormt voor de PS “de prioriteit der prioriteiten” met het oog op de verkiezingen van mei. De socialisten sluiten een grondwetsherziening niet uit, maar die mag dan enkel tot doel hebben om de individuele rechten en vrijheden te laten evolueren.

“Dit gezegd zijnde, in geen geval is de PS vragende partij voor een institutionele hervorming. We hebben nood aan stabiliteit en moeten waken over een goede uitvoering van de zesde staatshervorming. Voor de PS kan geen enkel artikel over de structuur van de staat open voor herziening verklaard worden”, besluit de partij.

En ook het cdH wil zich de volgende legislatuur niet in nieuwe institutionele debatten storten, zeggen de Franstalige humanisten in een reactie. “Het cdH leest met plezier dat een nieuwe institutionele hervorming geen prioriteit voor 2019 is. Dat is een houding die we delen. Er zijn andere uitdagingen op vlak van klimaat en sociaal en economisch beleid. Laat ons geen energie verspillen aan nieuw steriel geruzie tussen Vlamingen en Franstaligen”, klinkt het bij cdH.

Terwijl de Vlaamse christendemocraten denken aan een regionalisering van de gezondheidsdiensten, spreekt het cdH aan de andere kant van de taalgrens van de herfederalisering van “bepaalde hefbomen”. “Een beter functioneren van onze instellingen en een efficiënter beleid blijft uiteraard een doelstelling, inclusief het herfederaliseren van bepaalde hefbomen. Maar het regionaliseren van de gezondheidsdiensten lijkt ons in ieder geval niet de goede weg. Niet nu, en niet later.”

Het blijft de vraag hoe de lopende legislatuur zal afgerond worden in het parlement, en meer bepaald of er gestemd zal worden over een lijst met artikelen die voor herziening vatbaar worden verklaard. Het cdH stelt voor dat de fractieleiders bijeenkomen om de agenda van de werkzaamheden vast te leggen en om de grondwetsartikelen te identificeren die “vooruitgang zouden kunnen opleveren zonder enige institutionele onderhandeling te openen”.