Vandaag, ruim twee maanden voor de parlementsverkiezingen, trapt CD&V haar nationale verkiezingscampagne af. Die draait, in lijn met de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen, rond levenskwaliteit. Opvallend: de partij koppelt daar het vooruitzicht op een nieuwe staatshervorming aan vast, weliswaar niet voor de komende zittings­periode maar voor nadien, vanaf 2024.

In een opiniebijdrage op de site van De Standaard legt de partijtop uit waarom: ‘Onze oproep is klaar en duidelijk: laat ons eerst in het Vlaams Parlement zoeken naar een Vlaamse consensus. We kunnen daarmee starten na de volgende verkiezingen. Het zou bovendien een goede zaak zijn als de Franstalige partijen een soortgelijke oefening zouden starten. Met die voorstellen kan men in de Senaat aan de slag. In een ideaal scenario ligt dan een blauwdruk klaar voor een staatshervorming, die vanaf 2024 uitgevoerd kan worden.’

Getekend: Hilde Crevits, Wouter Beke, Kris Peeters en Servais Verherstraeten, aangevuld met de handtekeningen van ‘ervaringsdeskundigen’ Luc Van den Brande, Johan Sauwens en Yves Leterme.

Geen taboe

De formule is beproefd. Twintig jaar geleden, op 3 maart 1999, keurde het Vlaams Parlement vijf veelbesproken resoluties goed die de krijtlijnen van de latere staatshervorming moesten vormen – waaronder twee volwaardige deelstaten, fiscale autonomie en homogene bevoegdheidspakketten. Lang niet alle eisen werden ingewilligd en de resoluties verdwenen op de achtergrond.

In die mate dat vandaag onduidelijk is hoe breed het draagvlak voor de eisen van destijds nog is. De N-VA heeft al aangegeven geen zin meer te hebben in een ‘klassieke’ staatshervorming en wil liever meteen onderhandelen over een confederale staatsstructuur.

Andere partijen, zoals Groen en Open VLD, pleiten dan weer voor de herfederalisering van bepaalde bevoegdheden zoals gezondheidszorg of het energiebeleid. De CD&V-top distantieert zich alvast van die optie. ‘Dat is dus een stap achteruit in plaats van de weg vooruit op het pad dat Vlaanderen naar zoveel welvaart heeft geleid.’ Een belangrijke passage, want in 2016 stemde een partijcongres op voorzet van Jong CD&V nog voor de ‘mogelijkheid tot herfederalisering’. Het partijprogramma schrijft nu voor dat herfederalisering ‘geen taboe’ mag zijn.

Gezondheidszorg

Dat lijkt het voor de partijtop nu toch weer te zijn. Die blijft op de lijn van wat ze een ‘positief confederaal model’ noemt waarbij het zwaartepunt van het beleid bij de deelstaten komt te liggen, maar wel binnen de Belgische context. Prioritair daarbij voor CD&V is de gezondheidszorg. ‘Vlaanderen heeft van zijn bevoegdheden gebruikgemaakt om de Vlamingen een grotere Vlaamse sociale bescherming te geven. Toch is de bevoegdheidsverdeling niet altijd logisch.’ Daar zijn veel voorbeelden van. De federale regering heeft de kraamtijd in ziekenhuizen ingekort, maar de factuur voor de thuiszorg voor de bevallen moeder is voor Vlaanderen. Voor minister Maggie De Block (Open VLD) waren dergelijke kortsluitingen de reden om te pleiten voor herfederalisering. CD&V marcheert dus in de tegenovergestelde richting.

De Vlaamse neuzen staan zo in veel richtingen tegelijk. Volgens CD&V is elke communautaire actie daardoor gedoemd te mislukken. ‘Zonder voorbereiding zal er van het communautaire niks in huis komen, behalve onbestuurbaarheid en chaos. Voor sommigen een droom, voor ons een nachtmerrie.’

Quid Brussel?

De nieuwe positionering van CD&V lijkt elke kans op een herzieningsverklaring van de grondwet voor de volgende regeerperiode te begraven, voor zover dat al niet gebeurd was. Dat betekent niet dat elk communautair dossier op slot zit, benadrukt woordvoerder Steffen Van Roosbroeck. ‘Wij zijn voorstander van een eengemaakte politiezone in Brussel en willen dat zo spoedig mogelijk realiseren. Een grondwetswijziging is daarbij niet nodig.’ Ook voor het voorstel om van het Brusselse Gewest, en niet meer de stad, de hoofdstad van België te maken, is volgens de partij geen grondwetsherziening nodig.

‘Too little, too late’

N-VA-boegbeeld Jan Jambon wil niets weten van het voorstel. In een reactie in De Ochtend op Radio 1 zegt hij blij te zijn dat CD&V inziet dat verdere federalisering welvaart genereert. Maar dat CD&V daarmee wil wachten tot na de volgende zittingsperiode valt slecht. ‘Ik begrijp die redenering totaal niet, en sta daar totaal niet achter.’ Het voorstel van zijn voormalige coalitiegenoten is volgens Jambon dan ook ‘too little, too late’.

Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) lijkt het voorstel van zijn regeringspartner evenmin genegen. Hij ziet in het voorstel vooral een poging om het huidige ‘kluwen’ te ontwarren, zonder dat er echte hefbomen bijkomen voor Vlaanderen.