EU en May wagen uiterste poging om harde, chaotische brexit te voorkomen
De EU en de Britse premier Theresa May wagen een uiterste poging om een harde, chaotische brexit eind deze maand af te wenden. Brussel reikt de hand naar Londen met een ‘arbitragepanel’. Dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk via een brexitakkoord tegen zijn zin voor altijd aan de EU vast blijft zitten, dé grote vrees van de brexiteers.
Onderhandelaars van Brussel en Londen bespraken gisteren de precieze vorm van het arbitragepanel. ’s Avonds vloog May onverwachts naar Straatsburg voor een ontmoeting met voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie. Betrokken EU-ambtenaren wilden niet speculeren of een doorbraak binnen handbereik ligt. Afgelopen weekend had May groen licht voor het arbitrage-idee gegeven aan Juncker, maar zondagavond werd ze teruggefloten door haar eigen ministers. Vanavond stemt het Britse Lagerhuis over een eventueel akkoord.
EU-ambtenaren en diplomaten tonen zich sceptisch over de kans op succes. Volgens hen ontbeert May de autoriteit in haar kabinet, parlement én eigen Tory-partij om een deal door te drukken. Diplomaten denken dat de premier pas op het allerlaatste moment – enkele dagen voor de geplande brexitdag van 29 maart – met haar eindbod komt. Op die manier hoopt ze het Lagerhuis te dwingen akkoord te gaan, omdat het dan te laat is voor alternatieven.
Afgelopen maanden praatten VK en EU vruchteloos over de befaamde ‘backstop’, de garantie dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland, dat met Groot-Brittannië uit de EU vertrekt. Die twee laatste hopen niet dat dit vangnet ooit nodig zal zijn, ze streven naar een toekomstig handelsverdrag tussen de EU en Groot-Brittannië dat de grensproblemen zal oplossen. Maar als dat handelsverdrag niet op tijd klaar is, moet de backstop zekerheid bieden.
Backstop
De brexiteers vrezen voor altijd in dat vangnet verstrikt te raken, waardoor ze tegen hun wil aan de EU vast blijven zitten. Brussel stelt daarom voor eventuele onenigheid over de backstop via een arbitragepanel op te lossen. Zo’n panel was al voorzien in het brexitakkoord waarover Brussel en May het eind vorig jaar eens werden, maar niet specifiek op de backstop toegespitst. Dat akkoord werd in januari door het Lagerhuis verworpen.
Een speciale verklaring over het panel, expliciet verwijzend naar het vangnet, kon de Britse ministers zondagavond echter niet overtuigen. Verder overleg over de precieze vorm gisteren kan daar mogelijk verandering in brengen. De EU is verder bereid eerdere verklaringen en brieven over haar oprechte intenties – voortvarend een handelsakkoord sluiten – in een ‘juridisch bindende’ vorm vast te leggen. Op zijn beurt zou Londen een eenzijdige verklaring mogen geven met zijn interpretatie van de teksten. Die kan niet te veel afwijken van die van de EU, ook daarover werd gisteravond overlegd.
Als May en Juncker eruit komen is dat een opsteker voor de premier, maar geen garantie dat het Lagerhuis haar volgt. Is dat wel het geval, dan zal de EU de brexitdatum beperkt opschuiven (tot de Europese verkiezingen eind mei) om de benodigde wetgeving in te dienen en door te voeren. Als het Lagerhuis de voorstellen verwerpt, dreigt politieke chaos in Londen en een harde brexit.
De Europese regeringsleiders treffen elkaar volgende week in Brussel. De animo bij hen om dan opnieuw met May over de brexit te onderhandelen is minimaal.