Waarom heeft de beraadslaging over de straf voor Mehdi Nemmouche en Nacer Bendrer zolang geduurd? Niemand die het met zekerheid kan zeggen. Algemeen wordt vermoed dat de discussie binnen de twaalfkoppige jury vooral draaide om het lot van Nacer Bendrer. Het openbaar ministerie had immers zelf laten uitschijnen dat – ook al wordt Bendrer als wapenleverancier van Nemmouche beschouwd als diens mededader – de stoere gangster uit Marseille toch niet aanwezig was toen Nemmouche het Israëlische koppel en twee medewerkers van het museum in koelen bloede vermoord heeft. “Hij heeft uiteindelijk de trekker niet overgehaald”, zei aanklager Yves Moreau.

Het federaal parket had daarmee de deur op een kier gezet voor een iets mildere straf dan voor Nemmouche. “Maar toch ook met een minimum van dertig jaar”, benadrukte het federaal parket. “Want zonder zijn hulp zou Nemmouche meer moeite hebben gehad om zijn terroristische plannen ten uitvoer te brengen. Bendrer wist dat Nemmouche geradicaliseerd was en kon dus vermoeden dat hij die wapens voor een terreurdaad zou gaan gebruiken.”

Zwaarste straf

Voor Nemmouche daarentegen kon er volgens de aanklager geen sprake zijn van een verzachtende omstandigheid. Alleen de zwaarste straf, levenslang, kon voor hem van toepassing zijn, eiste Yves Moreau. En dat kreeg de man dan ook. De hoofdbeklaagde had ’s ochtends ook niet veel moeite gedaan om op de valreep nog enig medeleven los te weken bij de jury en het hof, laat staan de slachtoffers. Integendeel. Terwijl Nacer Bendrer de jury met eerder onhandige argumenten nogmaals probeerde om zich als slachtoffer op te stellen van “dat geboren hoerenjong” van een Nemmouche, bleef die laatste zijn harde lijn trouw. Met zijn laatste uitspraak verknalde Nemmouche het helemaal. Hij leek er plezier in te scheppen om nog een ultieme schokgolf door de assisenzaal te jagen: “Het leven gaat verder.” Alsof de vier slachtoffers, hun nabestaanden en heel het proces er helemaal niet toe deden.

Advocaat Nemmouche: “Voorspelbaar”

“Aangezien wij niet over de strafmaat gepleit hebben, was de straf van mijn cliënt voorspelbaar”, zo reageerde Sébastien Courtoy, de advocaat van Mehdi Nemmouche, op zijn veroordeling tot levenslang. Courtoy is er naar eigen zeggen nog altijd van overtuigd dat Nemmouche niet de dader is van de aanslag.

“Voor ons was de schuldvraag het belangrijkste, en eens daarop was geantwoord, kan je over verzachtende omstandigheden pleiten, maar Nemmouche wenste dat niet te doen. Dus voor ons is dit arrest voorspelbaar.”

“We hebben niet gepleit over de strafmaat, want dat kwam neer op pleiten over verzachtende omstandigheden, en dat zou dan onder meer gaan over de jeugd van Nemmouche en hij wenste dat niet te doen omdat hij onder andere niet op de gevoelens van de jury wenste in te spelen.”

“Voor mijn cliënt was het onschuldig pleiten heel belangrijk. Vanaf het moment dat je schuldig wordt verklaard aan vier moorden, kan je nog altijd levenslang ontlopen, maar dan moet je pleiten over verzachtende omstandigheden, zoals de jeugd, of dat hij bij zijn arrestatie niet heeft geschoten met de kalasjnikov. Maar hij wilde dus niet over zijn jeugd praten”.

Courtoy wil nog overleggen met Nemmouche over eventueel cassatieberoep, “maar normaal gezien doe ik dat niet”. “De Belgische staat heeft hier een voorbeeld willen geven, en ik zie het niet snel gebeuren dat dit arrest verbroken wordt aangezien dit proces een voorbeeldfunctie had en het Hof van Cassatie redelijk conservatief is”, zo luidde het nog.

Advocaat burgerlijke partij: “Geen wraak”

Dat Mehdi Nemmouche veroordeeld is tot een levenslange celstraf en Nacer Bendrer tot 15 jaar, toont aan dat we niet te maken hebben met een automatische justitie, reageerde meester Vincent Lurquin, de advocaat van een van de burgerlijke partijen.

“Het hof heeft beide gevallen geanalyseerd en geen wraak getoond. Het heeft op een correcte, onafhankelijke manier geoordeeld, zonder angst”, aldus Lurquin, die een vrouw verdedigt die op het moment van de aanslag in het museum was.

Volgens Lurquin werd dader Mehdi Nemmouche veroordeeld als een soldaat van Islamitische Staat, die Brussel wilde overspoelen met bloed en met vuur, en die vier mensen heeft gedood. “Er waren geen verzachtende omstandigheden, hij toonde geen enkele emotie. Een levenslange celstraf is gelegitimeerd”, aldus Lurquin.

Bendrer, die als mededader werd veroordeeld omdat hij de wapens voor de aanslag heeft geleverd, kreeg eveneens een passende straf. “Het is een zware straf die rekening houdt met hem. Hij heeft de trekker niet overgehaald, maar hij heeft wel een belangrijke bijdrage geleverd”, aldus Lurquin. “Men heeft ook hoop getoond dat er kans is op re-integratie.”

Ook meester Vincent Bodson, de advocaat van de familie van slachtoffers Miriam en Emmanuel Riva, vindt het goed dat er twee verschillende straffen zijn uitgesproken voor twee erg verschillende beschuldigden. “Er is enerzijds een Nemmouche die het gerecht heeft bespeeld, op zijn manier geweigerd aan het proces deel te nemen, die enkel via zijn advocaat heeft gepraat, en anderzijds een Bendrer die van in het begin niet zijn schuld, maar wel ons juridisch systeem heeft erkend”, zegt hij.

Volgens Bodson glimlachte Mehdi Nemmouche toen hij zijn straf hoorde. “Ik had de indruk dat hij zich amuseerde. Dat getuigt van een totale minachting van het gerecht.”

De veroordeling is een sterk signaal tegen het terrorisme en een veroordeling van Islamitische Staat, zei Lurquin nog. “We hebben de zaken weer in eigen handen genomen, we hebben getoond dat we geen schrik hebben van hen”, klinkt het. “De democratie heeft gewonnen van de haat.”

Broer slachtoffer: “Vragen bij straf Bendrer”

“Ik ben tevreden over de levenslange straf die Mehdi Nemmouche gekregen heeft. Maar ik stel me wel vragen over de straf van Nacer Bendrer.” Dat heeft de broer van Alexandre Strens, de 26-jarige medewerker van het Joods Museum die werd doodgeschoten door Mehdi Nemmouche, gezegd nadat de strafmaat bekendgemaakt was.

“Als je een wapen verkoopt met 232 kogels, dan weet je dat er actie aankomt die geen vreedzaam of humanitair karakter heeft”, zo klonk het over Bendrer.

“Elke keer als ik naar het justitiepaleis kwam, had ik het idee dat mijn broer, waar hij ook zit, wist dat hij niet alleen was, dat we hem niet vergeten zijn”, aldus de broer, die zich aansloot bij advocaat-generaal Yves Moreau, die eerder op de dag gezegd had dat er bij assisen alleen maar verliezers zijn.