Deze 18-jarige liet zich vaccineren, en daar is zijn moeder niet blij mee

Toen Ethan Lindenberger uit Ohio in december 18 werd, vierde hij zijn nieuwe volwassen leven niet met de aankoop van een wapen of sigaretten, zoals veel Amerikaanse jongens. Lindenberger maakte een afspraak bij de dokter, om eindelijk gevaccineerd te worden tegen onder meer bof, mazelen en rode hond. Zijn ouders hadden de prik altijd geweigerd, ervan overtuigd dat vaccins kunnen leiden tot autisme en hersenschade. Dat Ethan alsnog gevaccineerd wilde worden, voelt "als een klap in mijn gezicht", zei zijn moeder tegen wetenschappelijk tijdschrift Undark.

Ze is op sociale media in een 'echokamer' gevallen, constateert Ethan. Hij deed met hulp van leraren van zijn middelbare school research, leerde over het belang van betrouwbare informatie en realiseerde zich dankzij voorlichting van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie dat vaccinaties wel degelijk veilig zijn, levensreddend zelfs. Hij probeerde zijn moeder daarvan te overtuigen. Maar zij geloofde Facebook-posts in plaats van artsen.

"Het Amerikaanse publiek zou zich ernstig zorgen moeten maken over bronnen die desinformatie verspreiden", zei Ethan Lindenberger deze week in de Amerikaanse Senaat, waar hij als getuige optrad in een hoorzitting over vaccinaties. Zijn moeder is niet kwaadaardig, benadrukte hij, maar misleid. "Mijn moeder houdt van haar kinderen en was vooral bezorgd."

Jill Wheeler, die moeder, reageerde bij The Associated Press dat ze trots was op haar zoon. "Hoewel ik het niet eens was met zowat alles wat hij zei." Wheeler zegt ook nog niet te begrijpen waarom haar zoon, "een tiener", een nationaal platform kreeg. "Ze maken van hem een posterboy in dienst van de farmaceutische industrie."

Het Congres nodigde de scholier uit om zijn verhaal te doen, omdat het doodongerust is: de mazelen zijn terug in de VS. In 2000 was de ziekte verdreven, maar in de eerste twee maanden van dit jaar zijn al 206 gevallen gedetecteerd in elf staten, meer dan in heel 2017. De oorzaak, volgens artsen en wetenschappers: ouders die hun kinderen niet laten vaccineren, op basis van ongefundeerde theorieën die vooral online een eigen leven zijn gaan leiden. "De mensen die de informatie lezen, weten misschien niet dat het onjuist is. Ze hebben goede bedoelingen, maar de verspreiding van foute informatie is een enorm probleem", zei Anthony Fauci, directeur infectieziekten van het National Institute of Health, in het Huis van Afgevaardigden.

Vooral het noordwesten van de VS kampt met een flinke uitbraak onder ongevaccineerde kinderen. In Clark County in de staat Washington zijn zeker zeventig zieken geteld. Liefst 22 procent van de kinderen gaat daar ongevaccineerd naar school, dus de mazelen verspreiden zich als 'een explosie', zegt de lokale directeur volksgezondheid, Alan Melnick. Om het virus de kop in te drukken moet 95 procent gevaccineerd zijn.

Onderzoekers die in Denemarken de gegevens van een half miljoen kinderen bestudeerden, bevestigden het deze week nog maar eens: er is geen verband tussen vaccineren en autisme. Dat idee komt uit een verkeerd uitgevoerde studie, die meermaals door wetenschappers onderuit gehaald is. Toch is een compleet woud aan online desinformatie van antivaccinatiegroepen ontstaan, ziet viroloog Peter Hotez, directeur vaccinatieontwikkeling van het Texas Children's Hospital in Houston en vader van een autistische dochter. Hij schreef een boek met de titel Vaccinaties zijn níet de oorzaak van Rachels autisme.

"Zelfs Amazon is een antivaccinatiesite geworden", zegt de viroloog. Wie er naar vaccinatieliteratuur zoekt, vindt op de bestsellerslijst vooral antivaccinatietheorieën: op de cover de schrijver die betrouwbaar oogt in doktersjas, maar helemaal geen arts is. "En zodra ik iets doe dat de antivaxxers niet zint", zegt Hotez, "overspoelen ze de pagina van mijn boek met recensies van één ster."

De groepen zijn zo machtig dat ze geld inzamelen voor politieke campagnes, vertelt Hotez. Texas for Vaccine Choice deelde bij de Congresverkiezingen vorig jaar ruim 37.000 dollar uit aan anti-vaccinatiekandidaten. Hotez wil dat het bedrijven als Facebook en Amazon hard ingrijpen en desinformatie niet alleen moeilijker vindbaar maken, maar compleet van hun websites weren. Hij vroeg in de Senaat ook om een grote overheidscampagne, die naar het voorbeeld van antirookspotjes ouders bewust moet maken van het belang van inentingen.

Meer slachtoffers

De roep om verplicht vaccineren klinkt luider en luider. Diverse staten overwegen ook niet langer uitzonderingen te maken voor religieuze ouders. In sommige staten - Mississippi, West Virginia - is vaccineren al verplicht, tenzij er medische redenen zijn om ervan af te zien. Sinds een mazelenuitbraak in 2014 accepteert Californië alleen op niet-medische gronden ongevaccineerde kinderen als ze thuisonderwijs krijgen.

Viroloog en hoogleraar Hotez verwacht op korte termijn weinig echte actie. Pas als ziektes als de mazelen nog meer slachtoffers maken en de angst groeit, komt de ommekeer, vreest Hotez. "Het zal erger moeten worden voordat het beter wordt."