Als god een monster wordt: waarom niemand Michael Jackson nog zou mogen verdedigen

Rond mijn twaalfde was ik grote fan van Michael Jackson. Het was simpel: als ik wakker was, was ik waarschijnlijk bezig met mijn grote idool. Ik luisterde naar zijn muziek, zocht informatie over hem op het internet, keek naar zijn concerten of fantaseerde over een leven in zijn buurt.

Ik was er twaalf in de vroege jaren 2000: al lang geen makkelijke periode meer om een rabiate Michael Jackson-fan te zijn. De meesten kenden hem onder zijn bijnaam "Wacko Jacko", lachten met zijn "verbouwd" gezicht, zijn hoge stemmetje en zijn obscene dansmoves. De giftigste opmerkingen draaiden rond zijn, toen nog, vermeende pedofiele neigingen.

Ik denk graag dat ik door de band genomen een kritisch, ontwikkeld persoon ben. Maar van de aantijgingen aan het adres van Michael Jackson, één keer in 1993 en nog eens tien jaar later, ben ik altijd blijven geloven dat ze vals waren. Zelfs toen het hevigste idolate vuur al lang was uitgedoofd en ik nog maar af en toe heil zocht in zijn muziek. Ik, die zoveel tijd had doorgebracht met het doorgronden van mijn jeugdidool, wist toch wel beter?

Ja, Michael Jackson was een getroebleerd figuur. Om dat te zien hoefde je heus geen psycholoog te zijn. Sterker nog: het was net die complexiteit die me in hem aantrok. Zijn muziek en zijn dansmoves waren voor mij de veruitwendiging van zijn pijn: Michael Jackson zong niet, hij snikte. Hij danste niet, hij vertaalde passie in beweging. Waar anderen hun leven op halve snelheid leken te leven, was elk nummer, elk optreden voor hem een kwestie van leven of dood.

Die tomeloze toewijding en intensiteit, dat was wat hem zo larger than life maakte. En het gedroomde idool voor een meisje dat het leven vol in het gezicht wilde kijken, dat, als het even kon, wou uitgroeien tot iemand die ook tot op het bot ging. Ik vermoed dat ik daarin niet alleen stond.

Michael Jacksons biografie was voor mij onlosmakelijk verbonden met zijn muziek. Hij was een muzikaal genie, ja, maar toch ook vooral iemand die in zijn kunst een uitlaatklep had gevonden voor zijn verwrongen persoonlijkheid. Een kindsterretje, opgegroeid bij een gewelddadige vader en een hulpeloze moeder. Op tournee met broers die veel ouder waren en geen acht sloegen op het jongste lid van de band als ze hun groupies mee de (gedeelde) slaapkamer introkken. Een superster, vereerd door duizenden, maar pijnlijk eenzaam op zijn troon in Neverland. 

Het lijkt voor sommigen misschien een belachelijke vergelijking, maar voor mij was Michael Jackson een god, of toch minstens een Jezusfiguur. Iemand die, speciaal voor ons, zijn leed vertaalde in iets waar we allemaal troost uit konden putten. Natuurlijk heb ik me de vraag gesteld hoe hij in godsnaam zo’n surreëel leven kon leiden. Hoe hij met de zware last van zijn absurde biografie omging.

Met de documentaire "Leaving Neverland" zijn mijn ogen eindelijk opengegaan. Het antwoord op de vraag "Hoe kon hij leven met zo’n last op zijn rug?" blijkt, achteraf gezien, belachelijk simpel: dat kon hij niet. De man die uitschreeuwde dat zijn kindertijd hem was ontnomen, nam die uiteindelijk ook af van andere jongetjes.

Hij die zichzelf een moderne Peter Pan noemde, een jongen die nooit groot was geworden, zorgde ervoor dat ook andere mannen een leven lang op hun kinderlijke emoties bleven botsen. Mijn idool, mijn god bleek geen mens, maar een monster. Of, als ik het stof wat laat neerdwarrelen, toch zeker een hoogst gefaalde mens: pedofilie is een geaardheid, net zoals homofilie of heteroseksualiteit. Maar een geaardheid waarvoor je hulp moet zoeken, in plaats van ze bot te vieren op onschuldige kinderen.

Dat mijn voormalige idool dat vertikte, dat hij er zelfs alles aan deed om kinderen sluw en berekend in zijn net te strikken, is een ontnuchtering waarmee ik wekenlang in het reine ben moeten komen.

Het vreemde is: de ontnuchtering kwam er meteen, hoe moeilijk de nasleep ook was. Nog voor ik één minuut van de documentaire had gezien, voelde ik aan dat ik hieraan niet zou kunnen ontsnappen. Dat ik mijn voormalige god definitief uit zijn pantheon zou moeten halen. Dat de sluier zou worden weggetrokken, om de bittere, maar ook verkillend logische waarheid eindelijk te onthullen: als iets te mooi om waar te zijn lijkt, is het dat waarschijnlijk ook. Een getroebleerde volwassen man die met tienjarige jongetjes het bed deelt, is geen heiland, maar een kindermisbruiker.

De grootste verrassing in de nasleep van "Leaving Neverland" zijn voor mij de ongelovige reacties van anderen, die zich nooit een fan hebben genoemd. Blijkbaar is onze collectieve neiging om in sprookjes te geloven bijzonder hardnekkig.

Maar ik heb er vertrouwen in: als een hardnekkige believer (gelovige, red.) als ik het licht kan zien, kunnen anderen dat ook. Maar dan moeten we wel af van ons onstuitbare trouw aan beroemde, machtige mannen, en onze vreselijke neiging tot victim-blaming (verwijten van slachtoffers, red.).