107 vluchtelingen spoorloos die humanitair visum kregen via Melikan Kucam

Na het uitbreken van het schandaal rond Melikan Kucam had minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open Vld) een intern onderzoek bevolen. Het Mechelse gemeenteraadslid voor N-VA wordt ervan verdacht grof geld te hebben verdiend bij de uitreiking van humanitaire visa.

Uit het rapport blijkt nu dat er opmerkelijk veel mensen die Kucam naar België hielp, van de radar zijn verdwenen. In totaal vroegen er 326 mensen via Kucam een humanitair visum aan vanuit Syrië. Slechts 140 lieten zich bij aankomst registreren om zich definitief te kunnen vestigen in ons land. 

Wat gebeurde er met de rest? 78 onder hen kwamen nooit opdagen op de ambassade in Beiroet om hun visum af te halen. Dat gebeurde wel vaker, omdat ze de oversteek niet konden maken. Al ligt dat cijfer een stuk hoger bij Kucam dan bij de rest.

Wat vooral opvalt is dat er 107 mensen wél een visum hebben afgehaald, maar zich nooit hebben geregistreerd in ons land. Bij de andere tussenpersonen waren er slechts 14  van zulke gevallen.

Zijn ze nooit overgekomen? Kwamen ze naar België, maar reisden ze door naar een ander land? Hadden ze geen recht op verblijfspapieren en lieten zich daarom niet registreren? Moeten ze hun aanvraag nog indienen? Het antwoord blijft onduidelijk.  “Het lijkt wel een kwis”, zei De Block daarover. “Ik zou het graag weten, maar het baart me wel zorgen. Een striktere opvolging meteen na aankomst was aangewezen.”

De onduidelijkheid is tekenend voor het systeem dat haar voorganger Theo Francken (N-VA) opzette. “Het was een slordig systeem”, zei De Block. Hij werkte samen met een reeks, meestal christelijke geïnspireerde tussenpersonen, om die visa uit te reiken.

Het aanvragen van humanitaire visa verliep chaotisch en ongestructureerd, moest De Block samen met haar diensten vaststelen. Er waren geen duidelijke criteria en ook geen verdere opvolging bij aankomst in België. Daarom was het erg gevoelig voor fraude.

“Tussenpersonen die geen screening ondergaan, die lijsten mogen afgeven op het kabinet van wie een visum krijgt, zonder dat er een voorafgaandelijk onderzoek gebeurt door de diensten, dat is vragen om problemen volgens mij”, stelde ze. “Als je dan weet dat zo’n visum in bepaalde landen meer waard is dat de lotto winnen, is dat systeem volgens mij ook gedoemd om tot problemen te leiden.” 

Het onderzoek was geen evidentie, gaf De Block aan. Zeker voor de jaren 2017 en 2018 was de informatie over humanitaire visa vaak onvolledig. “Hebben we ze allemaal teruggevonden? Dat kan ik u oprecht niet met zekerheid zeggen, er bestond immers geen systematische opvolging.”

Ze maakte verder ook het onderscheid tussen de eerste reddingsoperaties, onder via de diplomaat Marc Geleyn in Aleppo. Daar was er vrij volledige informatie over de overgebrachte personen. Ook dienden ze zich allemaal in ons land aan bij de Dienst Vreemdelingen Zaken. 

‘Niet voor herhaling vatbaar’

Bij latere operaties werd de informatie vager. Bij de lijst van Kucam heeft de administratie voor 9 personen nog altijd niet de juiste geboortedatum kunnen vaststellen. 

“Over de laatste groepen weten we minder”, stelde ze. “Nochtans was de urgentie aanvankelijk bij de eerste groepen een stuk groter”. De christelijke wijk in Aleppo werd volop belegerd door troepen van Al-Nusra, een tak van Al-Qaïda. Nadien werd de situatie in Syrië rustiger. “Je zou verwachten dat het net in die precaire situatie lastiger is om de gegevens te verzamelen.”

“Deze procedure is niet voor herhaling vatbaar”, zegt De Block. Ze pleitte opnieuw om de VN in te schakelen voor resettlement-programma’s als alternatief.

In totaal kregen 1500 Syriërs, voornamelijk christenen, een humanitair visum voor ons land. Zo’n 1.150 onder hen werden intussen erkend als vluchteling.