Zelfs voor klimaatsceptici zijn er nuttige investeringen te bedenken die ook goed zijn voor het klimaat

Na Anuna De Wever enkele weken geleden heeft nu ook Europarlementslid Bart Staes (Groen- zondag in de gelijknamige krant het voorstel gelanceerd om ‘geld bij te drukken om het klimaat te redden’ (DM 11/3). In een comfortabel pand ergens in Vlaanderen zal één of andere conservatieve, grijzende bankier - onvermijdelijk een heer - wel meteen gebromd hebben: ‘Weer zo’n linkse jongen die perfect weet hoe hij het geld van anderen moet opdoen.’

Enter Mario Draghi, nu al zeven jaar voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), en binnen enkele maanden, aan de vooravond van zijn 72ste verjaardag, met welverdiend pensioen. “In een donkere kamer beweeg je enkel met kleine pasjes”, zei die donderdag. “Je loopt uiteraard niet, maar je beweegt wel.”

De Romeinse bankierszoon, altijd al een great communicator, gebruikte ditmaal een fijne formule om te bekennen dat hij het eigenlijk ook niet meer weet. Draghi redde in 2012 de euro door alleen maar te suggereren - whatever it takes - dat zijn Bank daar alles voor zou doen wat een normale centrale bank doet, eigenlijk tegen de afspraken onder Europese leiders in.

In het najaar van 2014, toen er even risico was op deflatie, ontwikkelde de ECB in navolging van de Amerikaanse Federal Reserve een beleid van opkopen van overheidstitels (quantitative easing). Ze creëerde zo nieuw geld om in de economie te pompen. Ze corrigeerde met monetaire recepten het strikte begrotingsbeleid dat de Europese leiders tot dan volgden, en in princiep vandaag nog volgen. Dus kreeg Draghi de grootste kritiek vanuit Duitsland, Nederland, de Scandinavische landen, vanuit rechts-conservatieve politieke hoek en uiteraard van alle spaarders en pensioenfondsen.

Die felle discussies en de herlevende conjunctuur hebben de ECB er uiteindelijk in juni vorig jaar toe genoopt te verklaren dat ze dat opkoopbeleid zou stoppen. Tot vorige donderdag: blijkt dat de conjunctuur weer fors vertraagt, en dus moet de ECB het stopzetten voorlopig stopzetten.

De moraal van dit verhaal: minstens sinds de bankcrisis kloppen de recepten uit de economische handboeken niet meer. Geld drukken levert geen inflatie op; begrotingstekorten afbouwen leidt soms wel, soms niet tot een hersteld vertrouwen; een schuldenberg van 250 procent bbp blijkt - in Japan en tot op heden - perfect normaal; protectionistische oprispingen doen niet meteen de handel instorten; in echt investeren lijkt niemand nog zin te hebben.

Kan het zijn dat in de vergrijzende, welvarende westerse samenleving een te groot gedeelte van de bevolking gewoon geen zin en zeker geen drive meer heeft om een forse economische groei te onderhouden die bij pakweg de armeren in die samenleving nog zeer welkom zou zijn? In dat geval zijn we op zoek naar een nieuw welvaartsmodel: als niemand nog groei creëert, wie zal dan nog investeren? En als niemand nog investeert, hoe creëer je dan groei?

In die onzekere context kan dus ook het idee ‘geld drukken voor het klimaat’ niet meteen van tafel worden geveegd. Ten dele hangt de haalbaarheid af van hoe groot je de kans acht dat we regelrecht naar de ondergang van de planeet stuiven. In dat geval vecht je voor je eigen overleven en is het schuldniveau een marginaal gegeven. Het toen nog schatrijke Groot-Brittannië vocht zich zowel tegen Napoleon als tegen Willem II en Hitler telkens zonder verpinken naar een schuldgraad van 250 procent bbp.

Goed investeren bij een natuurlijke nulgroei wordt de grote economische uitdaging van de toekomst. De Vlaamse regering van Geert Bourgeois (N-VA) - en toen nog Annemie Turtelboom - voorvoelde dat als een van de eersten toen ze zich in 2015 voor het relatief omvangrijke project van Oosterweel tegen de Europese Commissie in beriep op de oude begrotingsregel van voor 1990 die stelde dat investeringen, zeker als die zichzelf terugverdienen, tot een niveau van 3 procent bbp buiten begroting mogen worden gehouden.

Zelfs als je klimaatscepticus bent, zijn er een stevig pak nuttige investeringen te bedenken die goed zouden zijn voor ons allen, die terloops ook een nuttig effect kunnen ressorteren voor een poging tot correctie van het klimaat, en die grotendeels terugverdiend kunnen worden. Investeringen in openbaar vervoer, in technologie die CO2 afbouwt of energie bespaart, in energie die ons minder afhankelijk maakt van de fratsen van het Nabije Oosten (die mag dan zelfs wat duurder voor zijn), in bomen en bossen die CO2 absorberen.

Het zijn immers onzekere tijden in de economische wetenschap, donkere kamers. En dus moet je bewegen, zoals Mario zei. ‘Geld drukken’ mag dan al iets te krachtig uitgedrukt zijn, gooi het idee niet meteen in de prullenmand.