plusartikels
Kardinaal Godfried Danneels overleden
Kardinaal Godfried Danneels, aartsbisschop-emeritus van Mechelen-Brussel, is donderdagochtend overleden in Mechelen. Dat meldt kardinaal Jozef De Kesel. Danneels werd 85 jaar oud.
‘We zijn kardinaal Danneels zeer dankbaar. Gedurende vele jaren heeft hij het herderschap in de Kerk uitgeoefend en dat in een periode van fundamentele veranderingen in Kerk en samenleving’, reageert kardinaal Jozef De Kesel. ‘Gaandeweg is zijn uitstraling groot geworden, zowel in ons land als in de wereldkerk. Door zijn woord, met zoveel innige bezieling gesproken en geschreven, heeft hij ons steeds naar de bron geleid. Altijd met zachte hand. Hij heeft ook beproevingen gekend, en op het einde was hij fel verzwakt en uitgeput. We blijven hem dankbaar gedenken. Moge hij rusten in Gods vrede.’
Na de aanvaarding van zijn emeritaat door paus Benedictus in 2010 had Godfried Danneels zich grotendeels teruggetrokken uit het publieke leven. De afgelopen tijd was zijn lichamelijke gezondheid er fel op achteruit gegaan.
Godfried Danneels werd op 4 juni 1933 geboren in het West-Vlaamse Kanegem, als oudste van zes in een onderwijzersgezin. Van 1945 tot 1951 liep hij school in het Sint-Jozefscollege in Tielt. Daarna volgde hij de priesteropleiding aan het seminarie van het bisdom Brugge. Dat seminarie stuurde hem naar de Katholieke Universiteit van Leuven om er wijsbegeerte te studeren. Na het behalen van zijn licentiaatsdiploma studeerde hij vervolgens theologie aan de Gregoriaanse Universiteit in Rome. In 1957 werd Danneels in de parochiekerk van Kanegem tot priester gewijd.
Man van aanzien
In november 1977 werd hij door paus Paulus VI tot bisschop van Antwerpen benoemd. Hij koos als bisschopsleuze voor 'Apparuit humanitas Dei nostri' (Verschenen is de menslievendheid van onze God). Paus Johannes Paulus II benoemde Godfried Danneels eind 1979 tot aartsbisschop van Mechelen-Brussel.
De interessantste periode van het regnum-Danneels begon rond de eeuwwisseling. De kardinaal was op dat moment uitgegroeid tot een man van aanzien op het kerkelijke wereldtoneel. Paus Johannes Paulus II was ziek, en Danneels werd genoemd als een ernstige kanshebber hem op te volgen. Samen met een groep gelijkgezinden probeerde Danneels een tegengewicht te vormen tegen het grote conservatieve machtsblok in het Vaticaan. The Washington Post zette zijn foto die tijd op de voorpagina, omdat hij kanshebber was om paus te worden.
Misbruikschandaal Vangheluwe
De rol die Danneels heeft gespeeld in de misbruikzaak van de Brugse bisschop Roger Vangheluwe in 2010 is dan weer een smet op zijn carrière. Uit opgenomen gesprekken die Danneels had met Vangheluwe en een slachtoffer, bleek dat Danneels had geprobeerd die affaire in de doofpot te stoppen. Zo had Danneels aangeraden het misbruikschandaal binnenskamers te houden en voorgesteld dat Vangheluwe tot zijn pensioen aan zou blijven als bisschop van Brugge.
Danneels reageerde welgeteld een keer persoonlijk op de storm van kritiek waarin was terechtgekomen na de publicatie van die opnames in De Standaard. In september 2010 gaf hij toe dat hij ‘een zware inschattingsfout' had gemaakt door Vangheluwe niet meteen aan te zetten tot ontslag. Dichter bij excuses voor zijn optreden kwam de kardinaal nooit.
Emeritaat
Op 4 juni 2008, de dag waarop hij 75 werd, diende kardinaal Danneels bij paus Benedictus XVI zijn ontslag in als residerend aartsbisschop van Mechelen-Brussel, zoals het kerkelijke recht dat voorschrijft. Dat verzoek werd aanvaard op 27 februari 2010.
De uitvaart van kardinaal Godfried Danneels zal plaatsvinden in de Sint-Romboutskathedraal van Mechelen. De dienst zal worden geleid door kardinaal Jozef De Kesel.
Becaus: ‘Streng op de preekstoel, zacht in de biechtstoel’
© belga
‘Er wordt wel eens gezegd dat hij progressieve standpunten innam, maar daar ben ik het niet mee eens’, meent Jan Becaus. Toen de N-VA-senator nog VRT-journalist was, had hij vaak contact met Danneels.
Als een belezen en welbespraakt man, met oog voor schoonheid in de kunst, zo herinnert N-VA-senator Jan Becaus zich kardinaal Danneels.
Becaus maakte samen met de Waalse krantenjournalist Christian Laporte het boek ‘In gesprek met kardinaal Danneels’. Hij maakte ook een documentaire waarvoor hij Danneels volgde tot in Rome en in de VS en hij was jarenlang expert religieuze onderwerpen en het Vaticaan op de tv-redactie van de openbare omroep.
‘Danneels was iemand die heel veel gelezen had en die ook meertalig was. Ik heb hem ooit in de senaat in Rome een toespraak over de Franse dichter Charles Péguy horen afsteken in het Italiaans en dat was bepaald indrukwekkend’, herinnert Jan Becaus zich.
‘Danneels was ook altijd op zoek naar schoonheid. In zijn privékapel en in zijn aartsbisschoppelijk paleis in Mechelen had hij mooie kunstwerken verzameld. Hij vond zelf ook dat de Kerk meer de weg van de schoonheid moest opgaan om de mensen te bereiken. Daarbij dacht hij wellicht terug aan de Renaissance, toen de pausen mecenassen waren.’
‘Godfried Danneels had ook de gave om treffende metaforen of gelijkenissen te gebruiken in zijn uiteenzettingen. Iets waarmee hij een publiek steevast op de hand kreeg. Anderzijds was hij ook wel gesloten en had hij zijn bijnaam van ‘de sfinx’ niet gestolen’, zegt Becaus. ‘Je kon hem alles vragen, maar je mocht niet verwachten dat hij diep in zijn kaarten liet kijken. Daarom was hij misschien ook een goede diplomaat. De geschiedenis zal oordelen wat hij betekend heeft voor de Kerk. Feit was wel dat hij invloed had in het Vaticaan, dat er naar hem geluisterd werd.’
‘Er wordt wel eens gezegd dat hij progressieve standpunten innam, maar daar ben ik het niet mee eens’, meent Becaus. ‘Ik denk dat hij bijvoorbeeld helemaal niet zo voor abortus of euthanasie te vinden was, als sommigen doen uitschijnen. Danneels was op dat vlak heel orthodox en volgde loyaal de koers van Rome.’
‘Anderzijds maakte hij dan weer wel een onderscheid tussen het hogere doel en de menselijke feilbaarheid. In zijn termen: “Je moet streng zijn op de preekstoel, maar zacht in de biechtstoel”. Je moet dus de lat hoog leggen, maar je moet ook mild zijn als mensen niet over de lat geraken. Ik denk dat die houding hem ten voeten uit tekent.’
Politieke wereld neemt afscheid van kardinaal Danneels
Wouter Beke — © Kris Van Exel
Verschillende politieke kopstukken hebben op twitter hun waardering geuit voor de overleden kardinaal Godried Danneels.
Volgens CD&V-vicepremier Kris Peeters was Danneels ‘dertig jaar lang het milde en moderne gezicht van de katholieke kerk”.
‘Met een kerk in volle transformatie, maakte Danneels keuze om oude waarden met nieuwe verantwoordelijkheden voor leken te verzoenen. Als bruggenbouwer stond hij steevast op lijstje papabili’, zegt CD&V-voorzitter Wouter Beke.
‘Van kleine jongen in Kanegem tot Kardinaal. Dank aan Godfried Danneels om binnen de kerkmuren een progressieve wind te laten waaien’, tweette viceminister-president Hilde Crevits.
Minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem omschrijft Danneels als ‘een man die steeds aandacht had voor overleg en altijd inzette op wederzijds begrip. Een voorbeeld daarvan was zijn inzet voor de Interreligieuze dialoog tussen verschillende geloofsgemeenschappen.
En ook CD&V-minister van justitie, Koen Geens, wuift danneels uit. ‘Kardinaal Danneels was een moderne kerkvader met een gouden pen en een rustige stem. Warme deelneming aan familie en vrienden.’
De reacties komen evenwel niet enkel uit CD&V-hoek.
Als burgemeester van Mechelen heeft Bart Somers (Open VLD) bijvoorbeeld kardinaal Danneels goed gekend. ‘Hij was een zeer minzaam, vriendelijk man’, zegt Somers.
‘Ik heb hem goed gekend want wij hebben elkaar regelmatig ontmoet in het kader van onze beroepsuitoefening. Hij streefde altijd naar een goede samenwerking met de stad, ik heb heel veel respect en waardering voor hem.’
