Senaatsverkiezingen in Congo: president Tshisekedi nog meer met de handen gebonden

"Stemmen te koop: 25.000 tot 50.000 dollar!", kopt het tijdschrift Bloomberg. Ook NGO-koepel 11.11.11. hoort die cijfers van zijn partners op het terrein. "Gigantische bedragen eisen een aantal provinciale parlementsleden van kandidaat-senatoren om hen aan een zetel te helpen. De omgekochte senator wil dan weer een foto van in het stemhokje als bewijs", zegt Pieter-Jan Hamels. 

Voor de gouverneursverkiezingen van 26 maart zouden er gelijkaardige praktijken aan de gang zijn. Dat melden de waarnemers van middenveldorganisaties, die overal in het land zijn blijven plakken nadat ze ook al onregelmatigheden hadden vastgesteld bij de presidentsverkiezingen. 

Niet alleen van buitenaf wordt gereageerd. De Congolese procureur-generaal, Flory Kabange Numbi, schreef op 8 maart al een brief aan de voorzitter van de nationale kiescommissie Nangaa om de stemming uit te stellen, zodat de politie de mogelijke corruptie zou kunnen onderzoeken. Maar de voorzitter weigerde. 

Ook minstens acht kandidaat-senatoren hebben uit protest tegen de praktijk hun kandidatuur ingetrokken, onder hen een adviseur van president Tshisekedi. Die zegt dat senatoren soms zelf naar de provincieraadsleden gaan om de prijs op te drijven. 

Intussen blijkt dat de coalitie van oud-president Kabila 91 van de 100 senaatszetels in de wacht sleept. In twee provincies waren de verkiezingen uitgesteld. Die uitslag verrast niet, want Kabila's FCC (Front Commun pour le Congo) haalde ook al een meerderheid van de provincieraadsleden binnen, en die kiezen dus in een getrapte verkiezing de senatoren. Maar het blijft wennen dat de coalitie van de winnende presidentskandidaat Felix Tshisekedi slechts drie zitjes in de wacht sleept, de helft van de coalitie van oppositieleider Fayulu. Oud-president Kabila is er als voormalig staatshoofd sowieso senator voor het leven. 

Bij de verkozen senatoren zijn ook andere topfiguren uit het vorige regime, zoals oud-premier Augustin Matata Ponyo en oud-ministers She Okitundu, Alexis Thambwe en Evariste Boshab. Die laatste staat nog altijd op de Europese sanctielijst wegens mensenrechtenschendingen. Ook Pande Kapopo is erbij, de  gouverneur van Katanga. Hij zei eerder deze maand op een protestmars tegen verkrachtingen dat vrouwen zelf verkrachters zijn. 

De uitslag is slecht nieuws voor president Tshisekedi, die al opkeek tegen een absolute meerderheid van de Kabila-getrouwen in de Kamer van volksvertegenwoordigers. De senaat is in Congo een belangrijk wetgevend instrument én de senaatsvoorzitter is een machtig politicus die, als er iets gebeurt met de president, diens plaats inneemt. Kabila domineert dus de twee kamers van het parlement en kan via de gouverneurs binnenkort wellicht nog meer zijn stempel drukken op het beleid.  

Wat kan president Tshisekedi nog beginnen? Wat mag hij zelf beslissen en zijn dat goede beslissingen? (Lees voort onder foto.)

De voorbije dagen maakte president Tshisekedi een verkiezingsbelofte waar. Hij ondertekende een decreet dat amnestie verleent aan zowat 700 politieke gevangenen, onder wie belangrijke activisten die door de politie waren gearresteerd bij anti-Kabilaprotesten. Tegelijk zette Tshisekedi een minister van de vorige regering opzij, omdat die zijn boekje te buiten ging. Die maatregel past volgens hem in de strijd tegen corruptie.

Dan is het vreemd te vernemen dat de president tegelijk een voormalige topfiguur van de Nationale Inlichtingendienst ANR promoveert tot zijn eigen speciale veiligheidsadviseur. Roger Kibisela staat ook op de sanctielijst van de EU omdat, zo zegt die, "betrokken was bij intimidatiecampagnes tegen oppositieleden". 

Nu is het uitkijken naar de installering van een nieuwe regering en naar een nieuwe premier. Ook daar zijn geen verrassingen te verwachten. Het parcours naar een democratische Congolese samenleving zonder corruptie is nog lang en hobbelig.