Na bloedbad gaat Nieuw-Zeeland wapenwet aanpakken
Nieuw-Zeeland gaat strengere wapenwetten invoeren. Premier Jacinda Ardern heeft dat aangekondigd na de aanslag in Christchurch, waarbij vijftig moskeegangers rond het vrijdaggebed zijn omgekomen. De alt right-terrorist Brenton Tarrant beschikte sinds 2017 over een wapenvergunning en had zijn vijf wapens legaal gekocht, maakte Ardern in het weekend bekend.
Het kabinet van Ardern buigt zich vanaf maandag over maatregelen om het aantal wapens terug te brengen dat in Nieuw-Zeeland in omloop is. Als voorschot daarop zei ze zondag te denken aan een verbod op half-automatische wapens, waarvan er twee in Christchurch zijn gebruikt. Wie al over zo’n wapen beschikt moet het kunnen verkopen aan de overheid.
Wapenbezit is geen grondwettelijk recht in Nieuw-Zeeland, zoals het dat in de Verenigde Staten is. Maar het land kent wel een vergelijkbare frontier-cultus, stammend van de kolonisten die het in ruig terrein opnamen tegen de volken en dieren die er thuis waren. Bijna 250.000 Nieuw-Zeelanders hebben een wapenvergunning, en er zijn naar schatting 1,5 miljoen wapens in omloop – oftewel een wapen per drie inwoners.
Wie een wapen wil kopen kan vanaf zijn 16de een vergunning aanvragen voor eenvoudige geweren; voor half-automatische wapens en pistolen is een extra vergunning nodig die vanaf 18 jaar beschikbaar is. Bij de afgifte van een vergunning doet de politie onderzoek naar de achtergrond van de aanvrager. Maar welke wapens een vergunninghouder koopt wordt daarna nergens bijgehouden.
AR-15
De 28-jarige Tarrant, die de denkbeelden van het witte suprematisme aanhangt, is zaterdag voor het eerst voorgeleid, gehuld in witte gevangeniskleding. Zijn proces gaat verder op 5 april. De afgelopen vier jaar is hij zelden meer in zijn Australische geboorteplaats Grafton geweest. Hij heeft gereisd – onder meer naar Turkije en Bulgarije om plekken te bezoeken waar Europese christenen eeuwen geleden strijd leverden met het Ottomaanse rijk – en in die periode vestigde hij zich in Dunedin, een plaats die net als Christchurch is gelegen op het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland.
Na de aankoop van zijn eerste wapen in december 2017 werd Tarrant in Dunedin lid van de Bruce Rifle Club. Hij kwam daar regelmatig oefenen met een AR-15, vertelden andere leden van de schietvereniging aan Nieuw-Zeelandse media. De AR-15 is een in de Verenigde Staten populair lichtgewicht half-automatisch geweer, dat bijvoorbeeld ook is gebruikt door de man die in 2017 in Las Vegas 58 bezoekers van een muziekfestival doodschoot. Bij een half-automatisch geweer moet nog steeds voor elk schot apart de trekker worden overgehaald, maar komt wel steeds een nieuwe kogel automatisch voor te liggen. Het is dan mogelijk sneller achter elkaar te vuren dan bij een normaal geweer.
Naast twee AR-15’s had Tarrant vrijdag ook twee gewone geweren en een repeteergeweer bij zich, toen hij eerst in de Al Noor-moskee en later in de Linwood-moskee de ene na de andere gelovige doodschoot. Uiteindelijk is hij klemgereden door agenten, 36 minuten nadat het eerste noodtelefoontje bij de politie binnenkwam. Onder de doden zijn migranten van velerlei afkomst: Pakistan, Jordanië, India, Saudi-Arabië. Zondag was een precieze lijst met slachtoffers nog niet vrijgegeven.
Wapenwetherziening
De regering-Ardern kijkt bij de herziening van de wapenwet vermoedelijk naar Australië, waar in 1996 de regels binnen twaalf dagen werden aangescherpt. De politieke wil om particulier bezit van half-automatische wapens te verbieden was daar groot na een schietpartij in Port Arthur, waarbij 35 doden vielen. Dankzij een opkoopprogramma wist de Australische regering 650.000 wapens uit de samenleving te halen.
In 1997 had een Nieuw-Zeelandse adviescommissie weliswaar ook voorgesteld het wapenbezit aan banden te leggen, maar opeenvolgende regeringen wilden daar niet aan. Het geringe aantal moorden op de eilanden en het uitblijven van grote schietpartijen gaf geen urgentie aan het onderwerp. In 2017 nog wees de minister van Politiezaken een wapenwetherziening van de hand tot frustratie van de voorzitter van de politiebond, Chris Cahill. Op de Nieuw-Zeelandse radio zei hij dit weekend: “Zoals de zaken er nu voor staan hebben we geen idee wie wapens koopt en waar ze die bewaren.”
De Raad van Wapenvergunninghouders heeft de regering opgeroepen geen overhaaste besluiten te nemen en half-automatische wapens niet te verbieden. “Er zijn meerdere rechtvaardige redenen om die te gebruiken in dit land”, zei woordvoerder Nicole McKee. “Voor de schietsport, om landelijke terreinen te bewaken en verzwakt vee af te schieten.”