Gele hesjes geven Macron de vinger met rellen in Parijs

De achttiende demonstratiedag moest ‘de ommekeer’ worden voor de gele hesjes-beweging die ogenschijnlijk aan het uitdoven was bij onze zuiderburen. De actievoerders riepen net als in december op tot ‘de belegering van het Elysée’, en riepen ‘heel Frankrijk’ op om richting Parijs te trekken op zaterdag. Hoewel de protestbeweging zich wel vaker van hyperbolische retoriek bedient, waren sommige aankondigingen dit keer ronduit oorlogszuchtig. “De tijd voor pacifisme is voorbij. Zonder geweld bereiken we niets.”

Een belegering werd het niet, maar het was wel duidelijk dat radicale gele hesjes en black bloc-activisten het door president Emmanuel Macron georganiseerde ‘nationale debat’ aangrepen om tientallen winkels, restaurants, auto’s en kiosken te vernielen. De Champs-Elysées was tegen het einde van de middag bezaaid met glasscherven en smeulende restanten van uitgebrande krantenkiosken. Vele tientallen winkelruiten waren aan diggelen geslagen. In een nabijgelegen straat brandde een politieauto uit. En dat allemaal ondanks (of dankzij) hard optredende ordetroepen en heel veel traangasgranaten.

Ultra-gewelddadig

Volgens Frans minister van Binnenlandse Zaken Cristophe Castaner waren er 1.500 “ultra-gewelddadige” relschoppers op de been, op een totaal van 10.000 betogers in de hoofdstad. De Franse politie hield 237 mensen aan, onder wie zeven Belgen, bevestigt een woordvoerder van de FOD Buitenlandse Zaken. Hoewel de omstandigheden waarin dat gebeurde nog niet duidelijk zijn, is op beelden te zien hoe een relschopper getooid met de Belgische vlag stenen gooide naar een politiewagen.

In totaal werd er volgens de autoriteiten in Frankrijk door 32.000 gele hesjes gedemonstreerd. De meerderheid deed dat vreedzaam. Volgens de gele hesjes zelf, die de officiële opkomstcijfers steevast wantrouwen, waren ze met meer dan 230.000.

“Iedereen die daar (op de Champs-Elysées) was, is medeplichtig”, reageerde president Emmanuel Macron, die in een statement zinspeelt op “stevige beslissingen” om het geweld te counteren. Welke dat zouden kunnen zijn, is onduidelijk. Het Franse parlement nam afgelopen week al een controversiële ‘antirelschopperswet’ aan, waarmee onder meer gemakkelijker demonstratieverboden kunnen worden opgelegd.

Of gespierde taal wel de juiste lijn is? Frankrijk-kenner Frederik Dhondt (VUB/UAntwerpen) twijfelt: “Er is namelijk al heel veel ongenoegen bij de gele hesjes over het repressieve optreden van de politie.” Hij verwijst naar de omstreden rubberkogels die al tientallen mensen zwaar verwond hebben en waarvan zelfs oogartsen het gevaar hebben aangeklaagd, maar die voorlopig in gebruik blijven. “Anderzijds is er een grote groep mensen die genoeg heeft van al dit geweld. Een sterke veiligheidslijn kan hen misschien aanspreken.”

Wat wel duidelijk is volgens Dhondt, is dat Macron de voeling met de beweging helemaal kwijt is. “Dat hij halsoverkop moet terugkeren vanop skiweekend, waarvan dan ook nog eens foto’s opduiken van Macron in de bergen met een glas wijn, doet zijn imago natuurlijk geen deugd”, zegt Dhondt. 

De timing van de geweldsescalatie in Parijs spreekt ook boekdelen: een dag na het officiële einde van het ‘grand débat national’. Met dat debat, waar iedere Franse burger aan kon deelnemen, hoopte president Macron de gele hesjes juist tot bedaren te brengen. Macron reisde onder meer langs de Franse regio’s, waar hij – live uitgezonden op tv – met lokale notabelen debatteerde. “Maar de mensen die manifesteren zaten daar niet tussen”, ziet Dhondt. De geweldsuitbarsting in Parijs was volgens veel gele hesjes dan ook een middelvinger naar de president en ‘zijn’ debat.

Er zit bovendien heel wat symboliek in het geweld verweven, merkt Dhondt op. De luifel van het chique restaurant Le Fouquet’s – waar oud-president Nicolas Sarkozy ooit zijn verkiezingsoverwinning vierde – ging in vlammen op. “Sarkozy kreeg het verwijt een président des riches te zijn, door een fiscaal schild op te trekken voor de rijksten. Macron beloofde vernieuwing, maar kwam met het afschaffen van de vermogenstaks op aandelen. Hiermee zeggen ze duidelijk: het ongenoegen dat al tien jaar leeft, blijft gewoon aanslepen.” Ook Macron is in de ogen van de gele hesjes dus een président des riches.

Anarchisten en casseurs

Kan de Franse opstoot van geweld ook in België het vuur weer aanwakkeren bij de gele hesjes? Sinds de betogingen in december is het bij ons relatief stil geworden rond de beweging. “In Frankrijk heb je natuurlijk de cultuur om ongenoegen te kanaliseren richting dat ene gezicht, de president, wat het ook makkelijk maakt om de beweging levend te houden. In België is dat ene gezicht er natuurlijk niet”, verwoordt Dhondt waarom de Belgische beweging het zo moeilijk heeft.

Dat er bij de betogingen van zaterdag ook Belgische arrestaties waren, verwondert hem echter niet. “Enerzijds zit je binnen die georganiseerde, gewelddadige demonstranten met een deeltje anarchistisch, groen verzet. Anderzijds zijn er de extreemrechtse casseurs. Van beide groepen kan je verwachten dat ze ook takken hebben in België”, zegt Dhondt. “Vergeet ook niet dat Macron binnen en buiten Frankrijk als symbool van de Europese Unie geldt.”