Kiesstrijd stelt feminisme tegenover ‘nieuw’ feminisme, maar: “Nee, er is geen grote clash tussen die twee”

‘Iedereen feminist!’ De slogan staat op populaire T-shirts en het is de marsrichting die politieke partijen inslaan. Nooit waren zoveel witte konijnen en nieuwbakken politici vrouwen, terwijl ook niet-linkse partijen de feministische kaart proberen te trekken.

Zo omarmt Open Vld, volgens politicologen traditioneel eerder een ‘machopartij’, vrouwenrechten en veel nieuwe vrouwelijke kandidaten sinds vicepremier Alexander De Croo met zijn boek De eeuw van de vrouw er een lans voor breekt. N-VA munt op haar beurt  het ‘Nieuw Vlaams Feminisme’. Dat staat voor ‘strijdlust, ambitie, ondernemingszin, lef, emancipatie en integratie’. Vooral dat laatste, inclusief de hoofddoek afleggen, staat centraal.

Daardoor lijken er zich twee ‘kampen’ af te tekenen. Waar sp.a en Groen voor het klassieke feminisme en de bijhorende recepten zoals quota blijven staan, vallen conservatievere partijen die aan onder het mom van ‘nieuw feminisme’. N-VA vindt bijvoorbeeld het principe van evenveel mannen als vrouwen op de kieslijsten niet langer nodig. Krachtige vrouwelijke politici zijn dus welkom, maar die grote overwinning van vorige generaties feministen kan dus perfect sneuvelen.

Selectief

“Dat valt op”, zegt professor politicologie Dave Sinardet (VUB), die meewerkte aan het onderzoek. “Want na jaren strijd was hier consensus over.”

Ook laat de Stemwijzer, die Sensoa, de Vrouwenraad en Çavaria lieten opstellen, zien dat de partij zich samen met CD&V en Vlaams Belang verzet tegen onder andere langer moederschapsverlof en een langere termijn waarbinnen je wettelijk abortus mag ondergaan.

Bij Open Vld ontwaart Sinardet eveneens selectief feminisme. Zo zegt de partij ‘ja’ tegen quota, maar ‘nee’ tegen praktijktests en behartigt ze vooral vrouwenbelangen als die niet tegen de economisch liberale agenda en de belangen van werkgevers indruist. “Al moet ik wel zeggen dat partijen wel vaker moeten kiezen tussen botsende ideologische belangen.”

Die spanning duikt ook buiten de Wetstraat op. Zo vielen reacties op het nieuws dat Ine Van Wymersch, moeder van vier, de nieuwe procureur des Konings bij het parket Halle-Vilvoorde wordt, netjes in quasi dezelfde tegenstelling uiteen. Er was enerzijds het klassieke: ‘Het kan niet dat zo de nadruk wordt gelegd op haar moederschap’ en anderzijds: ‘Het is achterhaald om daar aanstoot aan te nemen’.

Is het (politieke) feminisme in een tweestrijd terechtgekomen?

Helemaal niet, reageren kenners. Want wat politici uitspoken met het begrip en hoe dat op tv of Twitter overkomt als een stammentwist, strookt niet met de werkelijkheid.

Generatiekloof

“De realiteit is dat er altijd discussie geweest is, bijvoorbeeld tussen jonge en oudere generaties, wat toch zeer logisch is”, zegt Bieke Purnelle van Rosa vzw, het kenniscentrum voor gender en feminisme.

Zij ziet nu wel generatiekloof, “maar die is heel normaal. Een twintiger nu heeft een ander perspectief dan een vijftiger. Zolang er bereidheid is om naar elkaar te luisteren, is er geen probleem”, zegt Purnelle. “En ook over quota was er altijd discussie. Er is geen feministencertificaat dat je moet voorleggen om erbij te horen.”

Ook Liesbet Stevens (Instituut voor de gelijkheid van Vrouwen en Mannen) reageert dat er altijd twee stromingen zijn geweest als het gaat over ongelijkheid wegwerken. “De ene benadrukt gelijkheid tussen mannen en vrouwen als formeel principe, maar wil verder niet ingrijpen met bijvoorbeeld quota of praktijktesten”, zegt Stevens.

“De andere vindt ongelijkheid wegwerken met quota net noodzakelijk bij gebrek aan betere recepten. Nu is er ook een jong, militant feminisme dat zich onder andere verenigt rond seksuele intimidatie zoals de mensen van #WijOverdrijvenNiet.”

Maar de realiteit is dat dat ‘nieuwe’ feminisme niet clasht met de oudere varianten.

“De vrouwenstaking op 8 maart illustreerde dat perfect”, zegt Magda De Meyer van de Vrouwenraad. “#MeToo is een nieuw thema, maar ook de jongste generatie zet de loonkloof en de combinatie arbeid en gezin voorop. Inhoudelijk ontwaar ik geen enkele clash. Wel betreur ik dat sommige vrouwelijke politici tegen pariteit en quota zijn terwijl die nog hard nodig zijn.”

Winst

De feministen van Furia betreuren dan weer de ‘instrumentalisering’ van het feminisme door N-VA. “Het is zo duidelijk dat die partij nu de vrouwenrechtenkaart trekt om vooral islamofobe standpunten in de verf te zetten”, zegt Sofie De Graeve. Ook Sinardet maakt die analyse.

Maar al bij al is iedereen vooral blij met zoveel aandacht voor vrouwen(rechten).

Die is ook volgens professor Karen Celis (VUB) alleen maar positief. Zij stelt dat er door quota meer vrouwen in de politiek zijn terechtgekomen en dat er daardoor ook veel meer verschillende visies opduiken. “Vroeger kon het feminisme zich dat niet veroorloven. Vrouwen moesten wel met één stem speken om te worden gehoord”, zegt ze. “Wat je nu ziet is de volgende fase van de emancipatie: alle politieke partijen gaan nu voor feminisme. Vrouwen en vrouwenrechten in de politiek zijn nu normaal en dus is er ruimte voor openlijk tegenstrijdige visies. Dat is democratische winst, want niet elke vrouw is voor quota. Eindelijk zit ook feminisme op het niveau van het politieke debat.”