Direct naar artikelinhoud
Drugs

Waarom na 6 jaar ‘war on drugs’ het geweld in Antwerpen maar blijft toenemen

Van de 15 miljoen containers die verwerkt worden op de 15 Antwerpse terminals, kan slechts 1 procent gecontroleerd worden.Beeld ID/Photoagency/Bas Bogaerts

Na de drugstrafiek is ook het bijhorende geweld overgewaaid van Nederland naar Antwerpen. Hoe kon dat gebeuren? Moest het Stroomplan geen soelaas bieden? En waarom wijst burgemeester Bart De Wever (N-VA) dan naar de ‘yogasnuivers’?

en

Op 9 maart 2016 vond een voorbijganger ’s ochtends een afgehakt hoofd op de stoep voor een shisha-lounge in Amsterdam. De bar waar klanten waterpijp roken, was de pleisterplaats van een van de grote drugsclans. De afrekening was het hoogtepunt van een bloedige drugsoorlog die sinds 2012 woedde bij de Nederlandse ‘mocromaffia’. In die jaren werden er meer dan 30 personen geliquideerd in Marokkaanse milieus.

Dat soort taferelen speelt zich niet af in Antwerpen, wel neemt het geweld er hand over hand toe. In de nacht van maandag op dinsdag was er in de buurt van Park Spoor Noord een explosie die een auto vernielde. De nacht voordien werden nog vijf auto’s in dezelfde straat beschadigd, allicht omdat er een handgranaat werd onder gegooid. Het onderzoek wordt volop gevoerd, maar de politie denkt aan het Antwerpse drugsmilieu. De veiligheidsmaatregelen werden gisteren opgedreven in de wijk, met systematische identiteitscontroles en verscherpt cameratoezicht.

Veel informatie krijgt het parket niet los. “De mensen die plots naar voren komen als doelwit van die aanslagen, werken niet mee aan die onderzoeken”, zegt de woordvoerder. “Ook al is bijvoorbeeld hun auto zwaar beschadigd. Omdat men effectief geïntimideerd is? Of omdat men zelf betrokken is in die zwendel en dus veel te verbergen heeft?” 

De incidenten komen niet uit de lucht gevallen. De afgelopen drie jaar waren er meer dan zestig geweldincidenten in en rond Antwerpen die in verband worden gebracht met drugs: van schietpartijen over ontvoeringen tot het laten uitbranden van auto’s. Vaak was de schade materieel, al kregen vorig jaar bij drie incidenten twee mannen een kogel in de benen, een andere in de buik. Een van hen zou een anoniem getuigd hebben in een reportage van Pano. Wie praat moet blijkbaar gestraft worden: het gaat de daders erom een dreigement uit te sturen.

‘Ik vermoed dat de recente ontploffingen niet de laatste wapenfeiten waren’
Tom Decorte, criminoloog UGent

Hoeveel clans, families of handlangers betrokken zijn, wil of kan het Antwerps parket niet kwijt. “Voorlopig tasten we in die onderzoeken nog in het duister.”

Hoe kon het geweld zo escaleren? De voorbije jaren is de Antwerpse haven uitgegroeid tot dé internationale draaischijf van cocaïnehandel. Dat komt onder meer omdat de Nederlandse drugsbendes hun actieterrein hebben verplaatst. 

In Rotterdam werd hun beweegruimte ingeperkt door strengere controles. Terwijl er in 2016 nog 16 ton cocaïne werd onderschept, daalde dat tot minder dan een ton in de eerste helft van 2018. Antwerpen maakte de omgekeerde beweging: tussen 2013 en 2017 vertienvoudigde de vangst van 4 naar 40 ton. 

De Nederlanders lieten niet toevallig hun oog vallen op Antwerpen. “De haven is zo lek als een zeef”, moest burgemeester Bart De Wever (N-VA) afgelopen zomer nog toegeven. De oppervlakte is met 18.000 voetbalvelden gigantisch, het grondplan grillig. Terwijl de Rotterdamse haven een trechter is, die deels in zee is gebouwd, zijn er in Antwerpen veel meer mogelijkheden om ongezien binnen te dringen indien nodig. 

Ook de immense containertrafiek schept mogelijkheden. Jaarlijks worden er 15 miljoen containers verwerkt op 15 terminals. Slechts 1 procent daarvan kan gecontroleerd worden. Schepen vanuit Latijns-Amerika worden extra scherp in het oog gehouden, maar drugsbendes laten de cocaïne meestal snel verhuizen naar minder verdachte containers. Terwijl een gerichte check wordt uitgevoerd, is de buit vaak al met een andere vrachtwagen buiten gereden.

Duizelingwekkend veel geld

De Nederlandse ‘mocromaffia’ moet tegenwoordig dus haar actieterrein delen met Antwerpse clans. Een aantal voormalige ‘kleine garnalen’ hebben zich zo opgewerkt tot grote vissen die mee de drugshandel aansturen. Een van hen is Othman El B., die nu resideert in Dubai. Nog niet zo heel lang geleden haalde hij nog drugs uit containers, nu staat hij in politiemiddens bekend als een van drugskoningen van Antwerpen.

De zogenoemde ‘opzetters’ leiden die operaties. Ze laten die drugs via Colombia naar Antwerpen komen om daarna door te verkopen aan dealers. Maar in de haven zelf zijn ze afhankelijk van de ‘uithalers’, dokwerkers die tegen grof geld de ladingen uit de containers doen verdwijnen. Die krijgen 50.000 euro of meer voor één operatie. Ze worden geronseld in cafeetjes rond de haven, maar evengoed via Facebook. Tegelijk worden ook douane-ambtenaren, planners en zelfs politieagenten omgekocht.

De reden is simpel. Er gaat gewoon duizelingwekkend veel geld om in de drugshandel. “De illegale drugsindustrie wereldwijd draait meer winst dan de globale automobiel- of olie-industrie”, zegt criminoloog Tom Decorte (UGent). “Bijgevolg: voor elke dealer die je achter de tralies plaatst, komt er een nieuwe bij.”

De groothandelsprijs voor een kilo cocaïne ligt in Latijns-Amerika rond de 1.000 euro. Eenmaal in Europa is dat 25.000 euro. En dat bedrag loopt verder op: voor de coke bij de eindgebruiker belandt, wordt die nog twee tot drie keer versneden, bijvoorbeeld met pijnstillers. Dat levert winsten op met factor 25 en meer. Dan kan er onderweg al eens iemand ‘beloond' worden voor de geleverde service.

Maar als zo’n deal fout loopt, er niet tijdig betaald wordt of iemand gaat praten met de politie, zijn de gevolgen navenant: geweld en afpersing zijn in het drugsmilieu de middelen bij uitstek om toch je zin te krijgen.

Duizelingwekkend veel geld
Beeld DM

In Het Laatste Nieuws getuigde afgelopen weekend een ‘opzetter’, die anoniem wenste te blijven. “Wanneer een Antwerpenaar mij bedot, rij ik de stad door tot ik hem vind”, vertelde hij. “En dan duw ik een 9mm in zijn mond.” Ook vertelt hij hoe hij zijn klanten desnoods een paar dagen opsluit tot de betaling geregeld is. “Dat klinkt cru, maar in het drugsmilieu kijkt daar niemand van op.” 

Op die manier is de gewelddadige golf vanuit Nederland ons land kunnen binnenspoelen. De gerechtelijke politie neemt twee spraakmakende ontvoeringen uit 2016 als startpunt. In beide gevallen was Houssine Ait Soussan de opdrachtgever, een notoir lid van de Nederlandse ‘mocromaffia’.

In juli van dat jaar werd de 48-jarige Abdelkader Bouker, in het milieu bekend als ‘de Jood’, vlak bij zijn huis in Schelle van de straat geplukt. Hij was geklist door de politie met een lading cocaïne met een straatwaarde van 16 miljoen euro. Toch kwam hij snel weer vrij. Omdat hij informant was bij de politie, waren ze wel zeker in het milieu. Ait Soussan eiste zijn geld terug, maar kreeg het niet. Waarna hij besloot ‘de Jood’ een lesje te leren. Sindsdien is er niets meer van hem gehoord. De wildste geruchten doen over hem de ronde: opgelost in een vat zoutzuur, of een nieuw leven onder een andere identiteit.

Later dat jaar kidnapte een bende Younes El B. uit een Basic Fit aan het Sportpaleis. Een maand later dook hij op in Nanterre, waar hij de politie vertelde dat hij was kunnen ontsnappen. Hij zou echter zijn vrijgekocht door zijn steenrijke broer, de ‘drugskoning’ Othman El B. De politie wist acht verdachten voor beide ontvoeringen aan te houden, maar kwam geen stap verder. Iedereen zwijgt als vermoord.

Yogasnuivers

Het geweld stak drie jaar geleden de kop op, maar in feite loopt de ‘war on drugs’ al sinds 2013, van bij de start van het nieuwe stadsbestuur onder leiding van Bart De Wever. “Toen zei ik al hoe het zou eindigen: in geweld”, zegt Tom Decorte (UGent), een fervent criticus van de Antwerpse War on drugs. “En ik vermoed dat de recente ontploffingen niet de laatste wapenfeiten waren. Het is wachten op de eerste burgerslachtoffers.”

Decorte is van oordeel dat het geweld een gevolg is van die war on drugs. Die schakelde vorig jaar een versnelling hoger met het Stroomplan, een initiatief van vier ministers van de federale regering en de burgemeester van Antwerpen. Dat plan voorzag in de inzet van een ‘Kali-team’, een joint task force van tachtig specialisten, zoals speurders van de federale politie, de lokale politie en de inspectiediensten. Volgens Decorte zet dat de illegale drugsmarkt onder druk, waardoor de competitiviteit groeit. “Elk gat in de markt dat ontstaat, bijvoorbeeld door een familie die wordt aangehouden, is een bron van conflict. Of ze plegen weerwraak door geruchten dat iemand heeft geklikt bij de politie.”

Antwerps burgemeester De Wever verlegt ondertussen de focus naar de consumenten van die illegale drugs. “Wie drugs gebruikt, is wel degelijk moreel mee verantwoordelijk voor criminaliteit en geweld.” Op Radio 1 haalde hij hard uit naar de zogenaamde ‘yogasnuivers’. De Wever: “Ik erger mij rot aan mensen die opkomen voor luchtkwaliteit, aan de yogasnuivers die er blijkbaar geen enkele moeite hebben dat ze een criminele keten in gang houden.”

Ook Wouter Van Besien, fractieleider voor Groen in de Antwerpse gemeenteraad, zei in Terzake dat er moet gewerkt worden opdat ‘de vraag naar die drugs naar beneden gaat’

De term yogasnuivers komt uit Nederland, en bestempelt twintigers en dertigers die doordeweeks gezond leven met yoga, smoothies en blijkbaar dus ook klimaatbetogingen, maar in het weekend uitgaan op drugs. Ook Wouter Van Besien, fractieleider voor Groen in de Antwerpse gemeenteraad, zei in Terzake dat er moet gewerkt worden opdat “de vraag naar die drugs naar beneden gaat.” Hij wees daarvoor op het belang van preventie.

Een delegatie van het federaal parket is ondertussen naar Brasilia vertrokken om een samenwerkingsakkoord te tekenen met de Braziliaanse gerechtelijke autoriteiten. “Dit fenomeen is gemakkelijker te bestrijden indien de gerechtelijke autoriteiten van beide landen hun krachten bundelen”, meldt het federaal parket. 

De overheid voert de strijd tegen de drugsmaffia dus verder op. Decorte is sceptisch. “De war on drugs leidt tot een escalatie van feiten in de straat, maar ook van overheidsgeld. Je komt in een oorlogslogica terecht.”

Net als De Wever blijft ook minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) echter pal achter het Stroomplan staan. “Het Stroomplan loopt nu een jaar en het Kali-team is nog maar bezig sinds 1 september, dus we moeten het zijn tijd geven”, zegt zijn woordvoerder.