Drie jaar na aanslagen: tien verdachten geïdentificeerd

De politie pakte Mohamed Abrini, die al sinds de aanslagen van 13 november in Parijs werd gezocht, op 8 april op in Anderlecht. Hij bekende dat hij de “man met het hoedje” was, die een reiskoffer vol explosieven achterliet in de luchthaven van Zaventem op 22 maart, alvorens op de loop te gaan. Twee andere terroristen, Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui bliezen zichzelf wel op in de vertrekhal van het luchthavengebouw. Het drietal was die ochtend met een taxi vertrokken uit een appartement in de Max Roosstraat in Schaarbeek, waar ze zich de dagen en weken voordien hadden schuilgehouden en de aanslagen hadden voorbereid.

Diezelfde dag, 8 april, werd ook Ossama Krayem opgepakt, die tot dan toe bekendstond onder de valse naam ‘Naïm Al Hamed’. Hij was gefilmd in metrostation Pétillon toen hij vluchtig enkele woorden wisselde met Khalid El Bakraoui, die zich enkele minuten later zou opblazen in metrostation Maalbeek. 

Volgens Krayem was het de bedoeling dat ook hij zich zou opblazen, maar krabbelde hij terug. Hij keerde terug naar het appartement aan de Kazernenlaan in Etterbeek waar hij de dagen voordien had verbleven met Khalid El Bakraoui. Daar zou hij de explosieven die in zijn rugzak zaten, TATP, verdund hebben met water en door het toilet gespoeld hebben. Intussen is uit onderzoek gebleken dat die verklaring klopt. Op de afvoerbuis van het toilet werden immers sporen van TATP gevonden.

Samen met Abrini en Krayem werden op 8 april in Laken ook de Rwandees Hervé Bayingana Muhirwa (32) en Bilal El Makhoukhi (28) opgepakt. El Makhoukhi werd in 2015 nog veroordeeld tijdens het Sharia4Belgium-proces, omdat hij hand-en-spandiensten aan terroristische organisaties zou verleend hebben. Hij zou een rol gespeeld hebben bij de voorbereiding van de aanslagen, maar ontkent dat met klem. De man zou herhaaldelijk in het appartement in de Max Roosstraat geweest zijn in de weken voor 22 maart maar was er zich naar eigen zeggen niet van bewust dat er een aanslag werd voorbereid.

Bilal El Makhoukhi wordt ook in verband gebracht met het appartement in de Kazernenlaan. Zijn DNA werd immers aangetroffen op een lege verpakking van batterijen die in de flat lag. Vermoed wordt dat die batterijen gebruikt werden bij de aanmaak van de bommen die op de luchthaven Brussels Airport ontploften. In het audiotestament van Ibrahim El Bakraoui, dat teruggevonden werd op een laptop die in de buurt van het safehouse in de Max Roosstraat in Schaarbeek werd aangetroffen, vermeldt El Bakraoui ook de naam ‘Abou Imran’, wat dan weer de naam zou zijn die Bilal El Makhoukhi gebruikte toen hij in 2012 in Syrië verbleef.

De speurders vermoeden bovendien dat het de bedoeling was dat El Makhoukhi na de aanslagen de wapens van de terreurcel zou bijhouden en doorgeven aan andere kandidaat-terroristen. Die wapens zijn vandaag nog altijd spoorloos. Een dag voor de aanslagen contacteerde een van de kamikazes, Najim Laachraoui, met een audioboodschap de emir Abou Ahmed in Syrië. Hij zegt daarin dat hij aan broeder ‘Abou Imran’ heeft laten weten hoe hij Ahmed moet contacteren en dat ‘Imran’ zal vertellen waar de wapens te vinden zijn. Tijdens zijn verhoren lachte El Makhoukhi weg dat hij die ‘Imran’ is.

Het was ook El Makhoukhi die na de aanslagen de hulp inriep van zijn vier jaar oudere jeugdvriend, de Rwandees Hervé Bayingana Muhirwa, die net als hij in Laken woonde. De Rwandees moest Osama Krayem en Mohamed Abrini verbergen in zijn appartement in de Tivolistraat in Laken. Zelfs de huurbaas van de Rwandees, die ook in het gebouw woonde, had niets in de gaten.

Vier dagen voor de aanslagen had de politie al Sofien Ayari, ook bekend onder de valse namen Amine Choukri of Monir Ahmed Alaaj, opgepakt. De man werd samen met Salah Abdeslam opgepakt in Sint-Jans-Molenbeek. Drie dagen voordien, op 15 maart, had de politie een huiszoeking proberen houden in een flat in de Driesstraat in Vorst, die dienst bleek te doen als safehouse en waar Salah Abdeslam, Soufien Ayari en een derde man, Mohamed Belkaïd of ‘Samir Bouzid’, zich schuilhielden. Het kwam tot een vuurgevecht waarbij Belkaïd de politie op afstand hield en Abdeslam en Ayari de benen namen. Belkaïd werd uiteindelijk neergeschoten en Abdslam en Ayari konden drie dagen later alsnog ingerekend worden. Beiden werden op 23 april 2018 veroordeeld tot 20 jaar cel voor hun aandeel in de schietpartij in de Driesstraat en in juni werd Ayari in verdenking gesteld voor de aanslagen van Brussel.

Uit het onderzoek naar de aanslagen in Parijs en Brussel is gebleken dat Ayari in oktober 2015 al samen met Salah Abdeslam gecontroleerd was in het Duitse Ulm, wellicht nadat hij was afgereisd uit Syrië. Zijn vingerafdrukken werden ook aangetroffen in verschillende schuilplaatsen van de terreurcel, onder meer in Auvelais, Charleroi, Schaarbeek en Jette. Ook wordt onderzocht waarom Ayari samen met Ossama Krayem, die betrokken was bij de aanslag in het metrostation Maalbeek op 22 maart, op 13 november met een bus vanuit Brussel naar de Amsterdamse luchthaven Schiphol reisde.

Op de laptop die in de buurt van het safehouse in de Max Roosstraat in Schaarbeek werd aangetroffen stond een map met de naam ‘13 november’ waarin verschillende andere mappen stonden: ‘Groep Omar’, ‘Groep Fransen’, ‘Groep Iraki’s’, ‘Groep Schiphol’ en ‘Groep Metro’. Mogelijk maakten Ayari en Krayem deel uit van de groep Schiphol en moesten zij de luchthaven van Amsterdam treffen, maar volgens een bron dicht bij het onderzoek zijn daarvoor geen bewijzen.

Krayem zelf gaf tijdens verhoren aan de Belgische politie toe dat hij als opdracht had om daar "kluizen te vinden die voldoende groot waren om er wapens, explosieven of geld te bewaren". "Hij wandelde er ongeveer twee uur rond zonder er kluizen te vinden en vertrok weer", verklaarde een bron dichtbij het onderzoek.

Tijdens zijn ondervraging voor de Brusselse correctionele rechtbank in het proces over de schietpartij in de Driesstraat verklaarde Ayari dat hij op geen enkele manier heeft meegewerkt aan de aanslagen van Islamitische Staat in Europa. Wel gaf hij toe dat hij in de weken voor de schietpartij al in de flat in de Driesstraat had verbleven, samen met Salah Abdeslam en Mohamed Belkaïd. Ook andere leden van de terreurcel verbleven een tijdlang in die flat.

De broers Ibrahim (27) en Smail Farisi (31) werden op 11 april 2016 opgepakt. Smaïl Farisi had het appartement aan de Kazernenlaan in Etterbeek gehuurd, om een OCMW-uitkering te kunnen innen hoewel hij nog bij zijn ouders woonde, en gebruikte de flat voor afspraakjes met zijn vriendin, maar leende die uit aan Khalid El Bakraoui. Na de aanslag van 22 maart haalde hij samen met zijn broer Ibrahim de flat leeg en maakte die van top tot teen schoon. Ibrahim Farisi werd midden november 2016 vrijgelaten door de onderzoeksrechter. Volgens Ibrahim Farisi wist hij niet dat Khalid El Bakraoui in de flat had verbleven, of dat hij de flat moest schoonmaken omdat er terroristen in verbleven hadden. Begin februari 2018 werd dan ook zijn broer Smaïl vrijgelaten onder voorwaarden.

Ali El Haddad Asufi was op 24 maart 2016, twee dagen na de aanslagen in Brussel en Zaventem, al eens opgepakt omdat hij een jeugdvriend was van Ibrahim El Bakraoui, beschouwd als één van de leiders van de terreurcel en één van de mannen die zich op 22 maart opblies op Brussels Airport. El Haddad Asufi verklaarde toen dat hij Bakraoui al maanden niet meer gezien had en werd na verhoor vrijgelaten.

Op 9 juni 2016 werd hij opnieuw in de boeien werd geslagen, nadat de speurders de beelden van de bewakingscamera's in het flatgebouw aan de Kazernenlaan in Etterbeek hadden geanalyseerd. Het was in dat appartement dat Khalid El Bakraoui en Ossama Krayem verbleven in de laatste dagen voor de aanslagen in Brussel en Zaventem. Uit de analyse van die camerabeelden was niet alleen gebleken dat Ibrahim El Bakraoui het appartement al gebruikte sinds oktober 2015, maar ook dat Ali El Haddad Asufi Ibrahim El Bakraoui toen geholpen had bij zijn verhuizing en ook in de maanden nadien nog vele keren bij hem over de vloer was geweest. El Asufi werd toen in verdenking gesteld voor de aanslagen in Brussel.

Later, toen ook zijn telefoonverkeer werd uitgeplozen, bleek dat hij op 4 september 2015 druk getelefoneerd had met nummers in Frankrijk en nog diezelfde nacht naar Frankrijk was vertrokken. Al of niet toevallig op hetzelfde tijdstip waarop Salah Abdeslam naar een vuurwerkwinkel trok net ten noorden van Parijs, om materiaal te kopen voor de bommengordels die in de Franse hoofdstad werden gebruikt. Het vermoeden dat Asufi bij die aankoop was betrokken, zorgde er in juli 2017 voor dat hij ook voor die Parijse terreur in verdenking werd gesteld.

Negende verdachte Youssef El Ajmi werd op 17 juni 2016 onder aanhoudingsbevel geplaatst. De man zou wel eens een cruciale rol hebben gespeeld bij de aanslagen. Niet alleen is hij een jeugdvriend van Khalid El Bakraoui, hij was ook bevriend met Ali El Haddad Asufi en zou ook in het appartement in Etterbeek geweest zijn waar de aanslag op het metrostation Maalbeek werd voorbereid.

Belangwekkender is dat de man tot voor kort op de luchthaven Brussels Airport werkte, bij een cateringbedrijf en op die manier rechtstreeks toegang tot vliegtuigen op de tarmac. Op de computer van El Ajmi werden ook berichten ontdekt die afkomstig zijn van een USB-stick van Khalid El Bakraoui, die zich in het station Maalbeek opblies. Die berichten herinneren er onder meer aan dat op Zaventem elke dinsdag vluchten naar Amerika, Rusland en Israël vertrekken. 

De drie terroristen die op dinsdag 22 maart de aanslag op de luchthaven pleegden moesten zich elk bij een van de incheckbalies naar die bestemmingen tot ontploffing brengen. Twee van hen, Najim Laachraoui en Ibrahim El Bakraoui deden dat ook terwijl de derde, Mohamed Abrini zijn explosievenkoffer achterliet en vluchtte. Op 27 december 2016 werd El Ajmi vrijgelaten onder voorwaarden.

Begin oktober 2017 arresteerde de Brusselse federale gerechtelijke politie dan nog een tiende verdachte, Brahim Tabich. Speurders van de federale gerechtelijke politie vielen toen binnen op een tiental adressen in Brussel, Schaarbeek, Anderlecht en Jette in een poging te achterhalen waar de daders van de aanslagen het materiaal kochten om de bommen mee te maken. Zo werd onder meer een huiszoeking gehouden in de doe-het-zelfzaak van Brahim Tabich aan de Stalingradlaan, omdat de speurders vermoedden dat daar minstens een deel van het zoutzuur werd aangekocht dat de terroristen gebruikten om TATP te maken.

Brahim Tabich bekende volgens verschillende media dat hij lege 'bidons' had verkocht aan Osama Krayem, de terrorist die zich samen met Khalid El Bakraoui had moeten opblazen in de Brusselse metro, maar zich op het laatste moment terugtrok. Die bidons zouden overeenstemmen met bidons die na de aanslag werden aangetroffen in het appartement in de Max Roosstraat in Schaarbeek waar de terreurcel zich lange tijd schuilhield, en zouden gebruikt zijn bij de aanmaak of opslag van het explosief TATP dat bij de aanslagen gebruikt werd.

Tabich werd in verdenking gesteld voor deelname aan de activiteiten van een terroristische groep, terroristische moorden en poging tot terroristische moorden, als dader, mededader of medeplichtige, maar werd begin december 2017 vrijgelaten onder voorwaarden.