Italië opent deur voor China’s Nieuwe Zijderoute, tot ongenoegen van Brussel

Dit is een peperduur en gigantisch netwerk van snelwegen, vliegvelden, havens en spoorlijnen dat tientallen landen in Europa, Afrika en Azië met elkaar moet verbinden om zo een grote handelszone te creëren, geënt op China. Italië is het eerste G7-lid dat van plan is zich aan te sluiten bij het project, ondanks de grote bezwaren vanuit Brussel en Washington. 

Beijing probeert al langer in West-Europa voet aan de grond te krijgen voor dit project, maar omdat de meeste initiatieven in het verleden stuitten op politieke bezwaren en Europese aanbestedingsregels, onderhandelt het land sinds 2012 vooral met afzonderlijke regeringen. Zo bouwen Chinese staatsbedrijven enorme snelwegen in Montenegro, Roemenië, Bosnië-Herzegovina en Servië, en kochten ze in Griekenland en Portugal al voormalige staatsbedrijven op – bijvoorbeeld de haven van Piraeus, nabij Athene – die door de financiële crisis in de uitverkoop stonden.

Beurt aan Italië

Deze week is Italië aan de beurt, het Europese land met de meeste Chinese inwoners. Daar is sinds vorig jaar een rechts-populistische regering aan de macht die al bij haar aantreden duidelijk maakte niet langer alle economische stalorders uit Europa te willen volgen. Was het immers niet Europa dat de afgelopen jaren maar bleef doorzeuren over de hoge Italiaanse staatsschuld en daarom continu economische hervormingen bleef eisen?

Een economische samenwerking met China is volgens de populistische Vijfsterrenbeweging in potentie veel vruchtbaarder. Zo benadrukte partijvoorzitter Luigi Di Maio (32), die de Chinese president vorig jaar tot twee keer toe “President Ping” noemde tijdens een bezoek aan China, dat landen als Duitsland en Frankrijk tot wel vijf keer zo veel goederen naar China exporteren. Daar liggen volgens hem enorme mogelijkheden.

Paard van Troje

In het principeakkoord staat onder meer dat China flink zal investeren in een serie Italiaanse infrastructurele projecten en dat er op termijn mogelijk wat handelsbarrières worden opgeheven. Het geld dat Italië nodig heeft om zijn deel van de infrastructuur te betalen, kan de regering bovendien lenen van de Chinese Asian Infrastructure Investment Bank.

Precies die lening is volgens veel diplomaten in Brussel en Washington een probleem. Hoe meer schulden een land immers bij China heeft, hoe groter de invloed van Beijing wordt zodra die schulden niet kunnen worden terugbetaald – een Chinese lening als Paard van Troje in de Europese politiek. Daarbij verwijzen ze vaak naar 2017, toen Griekenland weigerde mee te stemmen met zijn Europese partners toen de Verenigde Naties de mensenrechtensituatie in China wilden veroordelen. Niet lang daarvoor was de haven van Piraeus overgenomen door Chinese investeerders.

Huawei

Dergelijke Chinese invloed wordt straks ook in Italië gevreesd, bijvoorbeeld door Italië toch vooral op het hart te drukken het bedrijf Huawei zijn 5G-netwerk te laten installeren. De Verenigde Staten en Canada beschuldigen Huawei van spionagepraktijken en roepen op tot een boycot. Italië is binnen de EU nu al een van de voornaamste tegenstanders van zo’n boycot.

“In theorie is het voordeel voor Italië enorm”, zegt de Italiaanse sinoloog Francesco Sisci, verbonden aan de Renmin Universiteit in Beijing. “Als je een deur opent naar het oosten, heb je vandaag China, maar morgen ook India, Japan en Indonesië als nieuwe handelspartners. Maar wie zegt dat de interesse van China verdergaat dan de noordelijke havens van Triëst en Genua, die zo goed aansluiten op de rest van hun netwerk? Nergens in dit principeakkoord lees ik dat er straks meer sinaasappels uit Sicilië in China worden verkocht. Ik vraag me ten zeerste af of de Italiaanse regering wel goed heeft nagedacht over de mogelijke gevolgen van dit akkoord.”