Beste burger, deze stelling hoef ik niet te factchecken

Journalisten zijn trendwatchers bij uitstek. Het krioelt dan ook van de modewoorden in onze sector: constructieve journalistiek, Snow Fall, verticale video, datamining en audience engagement. Geen probleem als u de helft niet begrijpt, de meeste journalisten eigenlijk ook niet.

Factchecking is nog zo’n woord dat tegenwoordig erg hip is binnen mediakringen. Eén wijdt er met Factcheckers nu zelfs een heel programma aan – al heeft het nog weinig met het napluizen van feiten te maken, het is eerder een klassiek wetenschapsprogramma met een blits ‘factcheck-sausje’ over.

Factchecken houdt in dat je mensen verantwoordelijk houdt voor het verspreiden van mogelijke desinformatie. Ik dacht altijd dat dat een evident principe was binnen de journalistiek, zo oud als ons vak zelf, maar de media-industrie heeft recent besloten van niet.

Je bent geen respectabel nieuwsmedium als je nu geen ‘factcheckrubriek’ hebt, of regelmatig ‘factcheckartikels’ publiceert. Welk signaal zend je daarmee naar je lezer? Dat enkel die rubriek het nieuws volledig factcheckt, en de rest van je krant een beetje? Ik krijg er de kriebels van.

Na de verkiezing van Trump die geen enkel medium zag aankomen, hebben westerse nieuwsmedia zich in boetedoeningmodus ondergedompeld. Plots beleefden we een systeemcrisis, alles wat we al jaren deden was fout. En we moesten aan het factchecken om onze aflaten te verdienen.

We gingen mee in het verhaal dat het wantrouwen gelegitimeerd was. Natuurlijk is er ruimte voor verbetering: redacties zouden diverser moeten zijn, journalisten zouden meer tijd voor stukken moeten krijgen, clickbait zou verleden tijd moeten zijn. Maar die totale zelftwijfel ben ik beu.

Desinformatie is een, maar niet hét probleem van de journalistiek. Een gebrek aan kloppende informatie bij mensen, dat is onze grootste zorg. Het stilletjes afbrokkelen van een basis aan nieuws in de levens van velen.

De tijd waarin het nieuws mensen als vanzelf bereikte, is voorbij. Dat zeg ik niet, dat zegt Joshua Benton, hoofdredacteur van NiemanLab, de belangrijkste site over journalistiek. “Ooit kocht men ’s ochtends de krant voor de kruiswoordpuzzel en keek men tijdens het avondeten televisie voor het weerbericht en de sportuitslagen.” Die tijd is gedaan, zegt hij in gesprek met het Nederlandse SVDJ.

Mensen scrollen eens vluchtig door hln.be en denken hun nieuws voor de rest uit sociale media te halen. Benton: “Was het maar waar! Slechts 4 procent van de Facebook-content is nieuws, en dat is inclusief entertainmentnieuws.”

Beste burger, deze stelling hoef ik niet te factchecken: wij hebben 99 problemen maar u heeft één keuze. Wilt u iemand zijn die geïnformeerd is, of neemt u genoegen met onverschilligheid?