Eerste moderne mensen in Europa hadden grotere ecologische voetafdruk dan neanderthalers
WetenschapDat de moderne mens een aanzienlijke ecologische voetafdruk heeft, is bekend. Maar ook onze eerste voorouders in Europa brachten 40.000 jaar geleden al ecosystemen aan het wankelen en veel meer nog dan de neanderthalers. Dat blijkt uit een nieuwe studie waaraan wetenschappers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen meewerkten.
De resultaten staan te lezen in het wetenschappelijk tijdschrift Scientific Reports. “Voor het onderzoek werden onder meer botten van neanderthalers, moderne mensen en dieren gebruikt die gevonden werden in de grotten van Spy en Goyet in de provincie Namen”, vertelt paleontoloog Mietje Germonpré, die samen met haar collega Patrick Semal bij het onderzoek betrokken was. “De resten werden tussen 100 en 150 jaar geleden opgegraven en worden bijgehouden in onze collectie.”
Verdwenen
Wetenschappers vragen zich al heel lang af waarom de neanderthalers 40.000 jaar geleden verdwenen en de homo sapiens alleenheerser werden. En of dat iets te maken gehad kan hebben met verschillen in eetpatronen en mobiliteit. De nieuwe studie gooit daar nieuw licht op.
Ze toont aan dat de twee mensensoorten hetzelfde aten – vooral mammoet en rendier, maar af en toe ook een wolharige neushoorn, een holenbeer, een bizon of een paard – maar dat ze met een andere intensiteit joegen en in een gebied dat niet even groot was. Zo joeg de moderne mens veel meer en in een veel groter gebied dan de neanderthaler. Resultaat was dat de mammoetpopulaties – die stabiel bleven toen de neanderthaler het nog voor het zeggen had in onze streken – drastisch begonnen af te kalven toen de moderne mens op het toneel verscheen.
De ontdekking werd gedaan op basis van de analyse van koolstof- en stikstofisotopen in het botcollageen. Zo wilden de wetenschappers achterhalen wat mens en dier aten. Ze zagen aan de isotopensamenstelling van de grazers dat de mammoetpopulatie nog op peil was ten tijde van de neanderthalers, maar dat dit veranderde toen de moderne mens zijn opwachting maakte.
Mammoeten
“Homo sapiens joegen veel intensiever op mammoeten. We zien dat de menselijke invloed op het ecosysteem groter werd zodra de moderne mens zich in Europa gevestigd had. De mammoetpopulaties begonnen te lijden onder de bejagingsdruk en de paarden namen de ecologische niche van de mammoeten in”, aldus Germonpré.
Aan de hand van het isotoop van zwavel in het botcollageen – die zegt hoe de ondergrond was samengesteld – kon achterhaald worden of mens en dier lokaal waren of van elders kwamen.
De neanderthalers van Spy bleken ter plaatse te blijven en in de directe omgeving van hun vindplaats te jagen. Die van Goyet gingen buiten hun lokale ecosysteem en kwamen dus uit een andere regio. Bij allebei ging het echter om homogene groepen met weinig individuele verschillen.
Ideeën
De moderne mensen van Goyet hadden onderling wél verschillen in hun verplaatsingsgeschiedenis. De onderzoekers vermoeden dat de moderne mens een gevarieerder en sterker regionaal netwerk had. “Het lijkt erop dat individuen zich bij andere groepen aansloten en zo meer ideeën konden uitwisselen. Misschien was dat wel het belangrijkste wat moderne mensen voor hadden op neanderthalers”, klinkt het nog.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Siberische eenhoorn woog 3,8 ton
-
OPROEP. HLN zoekt mensen die zichzelf een ‘medisch wonder’ kunnen noemen
Kreeg je een slechte prognose, maar kwam je er tegen de verwachtingen in toch nog door? Heb je een zeldzame aandoening en ben je gered door een medische ingreep? HLN zoekt mensen die daarover willen getuigen. -
PREMIUM
EXCLUSIEF. Belgische wetenschappers ontdekken schadelijke roetdeeltjes in hersenen: “Ze stapelen zich op in belangrijke delen van ons brein”
Elke dag ademen we schadelijke roetdeeltjes in door luchtvervuiling. Dat ze in ons lichaam terechtkomen, wisten wetenschappers al. Maar Belgische onderzoekers aan de UHasselt hebben nu ontdekt dat ze niet alleen tot in onze hersenen raken, ze verzámelen zich daar ook in bepaalde delen. Om welke delen van ons brein gaat het? Wat zijn de gevolgen? En kan je er iets tegen doen? HLN-wetenschapsjournalist Martijn Peters vroeg het aan wetenschapper Kenneth Vanbrabant. -
-
Mijnenergie
Klopt jouw energiefactuur wel helemaal? En hoe betwist je een te hoge afrekening?
-
PREMIUM
El Niño is officieel ten einde: zal dit een impact hebben op onze lente en zomer?
Volgens het Australische Bureau voor Meteorologie is ‘El Niño’ voorbij. Dit natuurfenomeen zorgde er samen met de klimaatverandering voor dat 2023 wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten werd. Maar wat is El Niño precies? En wat zal de impact zijn op het weer in ons land nu het fenomeen achter de rug is? HLN-wetenschapsexpert Martijn Peters beantwoordt jouw vragen. -
PREMIUM
EXCLUSIEF. De wetenschapper achter de nieuwe Kiekeboes: “Niet kunnen tekenen heeft mij nooit tegengehouden om achter mijn droom aan te gaan”
Vanaf morgen ligt het eerste album van de nieuwe Kiekeboes ‘Uranium-235' in de winkel. Hierin dompelt scenarist Nix (Marnix Verduyn) de 21-jarige Fanny Kiekeboe onder in de wereld van kernenergie. Geen probleem voor hem, want naast stripmaker is hij wetenschapper. Hoeveel van die achtergrond sijpelt er door in een scenario? Waar trekt hij de grens tussen feit en fictie? En kan je Fanny nucleaire mopjes laten maken? HLN-wetenschapsjournalist Martijn Peters ging exclusief kijken in de tekenstudio van de wetenschapper achter de Kiekeboes. -
Hittestress, overstromingen en bosbranden: Europa beleefde in 2023 recordjaar aan klimaatrampen
-
wetenschap & planeet
Neanderthalers liepen net als wij rechtop
-
Neem nu deel aan de Gouden Giro en maak kans op de hoofdprijs van 5.000 euro dankzij HLN
Volgende week zaterdag gaat in Turijn de Ronde van Italië van start. In de eerste grote ronde van het seizoen strijden de renners om de felbegeerde roze trui. Met de Gouden Giro kan jij bewijzen dat je de strafste ploegleider bent en prachtige (geld)prijzen winnen dankzij HLN. Deelnemen is dus de boodschap! -
Nieuwe ‘spookvoorouder’ ontdekt met artificiële intelligentie
Voor het eerst is gebruik gemaakt van artificiële intelligentie voor onderzoek naar de menselijke evolutie. Het resultaat: de ontdekking van een tot nu toe onbekende voorouder. Anders gezegd: het tienermeisje ‘Denny’ dat 50.000 jaar geleden als nakomelinge van een neanderthaler en een denisovamens op aarde rondliep, blijkt niet het enige product te zijn van een seksuele ontmoeting tussen verschillende soorten mensachtigen. -
Jobat
Hoeveel werknemers krijgen maaltijdcheques? En wie mag op een dertiende maand of smartphone van het werk rekenen?
5 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerChristine Laevers
Guy Beeckmans
marc de Volder
Marco Maerten
marc Deglin