Dichter en uitgever Lawrence Ferlinghetti (101) overleden, de oudste "beat poet"
De Amerikaanse dichter, uitgever en schilder Lawrence Ferlinghetti is net geen 102 geworden. Hij hoorde bij de zogenoemde "beat poets", met blijvende invloed in de cultuur. Zijn boekhandel en uitgeverij "City Lights" in San Francisco bestaat nog altijd. Uit het VRT-archief diepten we een reportage op met de Nederlandse dichter en geestesgenoot Simon Vinkenoog, op bezoek bij Ferlinghetti in de Verenigde Staten.
Allen Ginsberg, Jack Kerouac, William S. Burroughs, Lawrence Ferlinghetti: in de jaren 50 schudden ze de literaire wereld wakker met hun odes aan de vrijheid, in proza en poëzie. Jack Kerouac raakte wereldberoemd met “On the road” (verfilmd in 2012). Ze vonden elkaar vaak in de boekhandel “City lights” van Lawrence Ferlinghetti in San Francisco.
Lawrence Ferlinghetti groeide op als wees, studeerde zowel in Amerika als in Parijs en werd levenslang pacifist na een bezoek aan Nagasaki, kort nadat daar de tweede atoombom ontploft was. In San Francisco stichtte hij de uitgeverij en boekhandel “City lights”, die nog altijd bestaat, hoewel er wegens corona een crowdfunding nodig was om de zaak overeind te houden. Indertijd konden werknemers er een dagje vrij krijgen om tegen de oorlog in Vietnam te gaan betogen. In de jaren 50, 60 en 70 was het dé plek voor de nieuwe generatie schrijvers, waar ze hun werk voorlazen, vaak in combinatie met jazz en “bewustzijnsverruimende middelen”.
Rechtszaak wegens "obsceen" boek
Dat verliep niet zonder problemen. Voor de publicatie van "Howl" van Allen Ginsberg werd uitgever Ferlinghetti gearresteerd: de autoriteiten noemden het boek obsceen. Er kwam een geruchtmakende rechtszaak van, maar de uitgever werd vrijgesproken en het gedicht werd relevant genoemd omdat het kritiek leverde op de samenleving. Het proces werd verfilmd in 2010. Bekijk de trailer van "Howl" hier:
Lawrence Ferlinghetti schreef zelf meer dan 40 bundels gedichten, waarvan meer dan een miljoen exemplaren werden verkocht. Een van de bekendste is "A Coney Island of the mind" uit 1958. “Tyrannosaurus Nix” schreef hij tegen de Amerikaanse president Richard Nixon. In 2018, op zijn 99e, bracht hij het gedicht "Trumps Trojan horse", met een masker van het vrijheidsbeeld op. Bekijk en beluister het hier:
Enkele jaren geleden publiceerde Lawrence Ferlinghetti een mijmerend boekje over zijn kindertijd: "Little boy". Daarin vroeg hij zich af: "Ben ik het geweten van een generatie of gewoon een ouwe gek die toetert en probeert te ontsnappen aan het dominante, materialistische, inhalige bewustzijn van Amerika?"
Met de jaren werd ik radicaler
"Meestal worden mensen conservatiever naarmate ze ouder worden, maar ik werd net radicaler. Poëzie moet een antwoord kunnen bieden op uitdagende apocalyptische tijden, zelfs als ze zelf apocalyptisch klinkt," zei Ferlinghetti in 2013.
Lawrence Ferlinghetti had veel invloed in de populaire cultuur, onder meer bij muzikanten. Bob Dylan liet zich door hem inspireren. In de film “The last waltz” (1978) van Martin Scorsese over het laatste concert van “The band” is Ferlinghetti te zien die zijn versie van het "Onze Vader", het gedicht “Loud prayer”, voorleest.
Behalve schrijven en publiceren schilderde Lawrence Ferlinghetti ook en stelt hij tentoon in het hele land. Hier zijn "Unfinished flag of the United States".
Bekijk hier een reportage met de Nederlandse dichter Simon Vinkenoog, op bezoek in het atelier en de boekhandel van Lawrence Ferlinghetti (VRT-archief, "Verwant, 18 mei 1988):
