Mysterycalls tegen discriminatie blijken lege doos
De mysterycalls tegen arbeidsmarktdiscriminatie hebben één jaar na invoering geen resultaat opgeleverd. Volgens het platform Praktijktesten Nu en oppositiepartij Groen is de maatregel zelfs nog geen enkele keer gebruikt. “Er is mij verzekerd dat er snel werk wordt gemaakt van vier dossiers”, reageert bevoegd minister Kris Peeters (CD&V) .
In januari vorig jaar zette de Kamer het licht op groen voor het gebruik van zogeheten mysterycalls. Sociale inspecteurs kunnen zich zo bij bedrijven onder een valse identiteit voordoen als klanten of sollicitanten. De maatregel moest helpen om discriminatie op de arbeidsmarkt op te sporen, bijvoorbeeld om na te gaan of mensen van buitenlandse origine minder kans maken bij een vacature.
De wet bepaalt dat een jaar na de inwerkingtreding, op 1 april, een evaluatie aan het parlement moet worden bezorgd. Die evaluatie zal kort zijn. De mysterycalls werden nog geen enkele keer aangewend, bevestigen verscheidene bronnen. Volgens minister van Werk Kris Peeters (CD&V) zijn er wel vier dossiers lopende “waarin mysterycalls ingezet zijn of zullen worden”. Aangezien hij geen inzage heeft in de dossiers, kan hij niet met zekerheid zeggen of er al dan niet mysterycalls gebeurd zijn.
Een deel van de oorzaak moet worden gezocht bij het juridisch kader. Inspecteurs zijn verplicht om zich te identificeren bij controles. Wanneer inspecteurs zich bij mysterycalls onder een valse naam of met een vals diploma aanbieden, overtreden ze dus de wet. Daarom moest eerst in een omzendbrief worden vastgelegd wanneer ze dat mogen doen zonder risico op vervolging. Die omzendbrief werd pas in december vorig jaar gefinaliseerd.
‘De wet is een beest dat zichzelf in de staart bijt. Alsof je op zwartwerk zou controleren enkel wanneer het al bewezen is’
“Mijn geduld is danig op de proef gesteld”, geeft minister Peeters toe. “Het was lang wachten op de omzendbrief. Er is mij verzekerd dat er heel snel voortgang zal worden gemaakt met vier dossiers die eigenlijk al klaarlagen. Het moet nu gebeuren.”
Hoge drempel
Ook met die juridische verduidelijking is het onzeker of de maatregel veel slagkracht heeft. De drempel voor het gebruik van mysterycalls ligt hoog. Zo kan het pas nadat er eerst klachten binnenliepen over het bedrijf. Er mag ook geen andere manier zijn om de vaststellingen te doen. De klachten moeten bovendien worden ondersteund “door resultaten van datamining en datamatching”, zoals ook gebeurt bij het opsporen van sociale fraude.
De wet is door al die voorwaarden de facto onuitvoerbaar, zegt Sarah Scheepers van het platform Praktijktesten Nu. “Er moet eerst quasi bewijs zijn van discriminatie, maar dat bewijs verzamel je pas door mysterycalls. De wet is een beest dat zichzelf in de staart bijt. Alsof je op zwartwerk zou controleren enkel wanneer het al bewezen is. Het is pervers dat politici zich hiermee op de borst kloppen. De regelgeving is zo ontworpen dat ze zo goed als onmogelijk uit te voeren is.” De benodigde databanken staan daarnaast niet op punt om discriminatie te kunnen opsporen, zegt Scheepers. Minister Peeters “gaat ervan uit dat men de nodige gegevens en ondersteuning heeft”.
Ook Groen-Kamerlid Evita Willaert stelt vast dat de goede intenties weinig resultaat hebben opgeleverd. “Deze wet is een gedrocht geworden. We waarschuwden een jaar geleden al dat dit gewoon windowdressing is. De inspecteurs moeten proactief kunnen optreden. We krijgen nu gelijk: er zijn nog steeds geen mysterycalls, terwijl het aantal klachten bij Unia stijgt. Als er niet aan die wetgeving wordt gesleuteld, dan vrees ik dat er weinig zal gebeuren.”
Scheepers ziet het optimistischer in. “De eerste stap is wel gezet: er is een wet, ook al lijkt die nergens naar. We kunnen nu beginnen met het afbouwen van de voorwaarden.”