“Dit is levensgevaarlijk”: campagne tegen roekeloos gedrag bij overwegen

Het Waalse Jambes, vorige week nog. Hoewel de slagbomen naar beneden zijn, steekt een tiener met zijn skateboard de spoorweg over. Er is al een goederentrein gepasseerd. Maar terwijl de jongen op de sporen staat, komt er een andere trein aan. De treinbestuurder kan de trein niet meer op tijd stoppen. De jongen is op slag dood. 

Het zijn dit soort tragische ongelukken die spoorwegbeheerder Infrabel samen met andere partners wil voorkomen met een nieuwe campagne. “Spoorlopen en de verkeersregels negeren bij overwegen lopen echt de spuigaten uit”, zegt Thomas Baeken, woordvoerder van Infrabel. “Op basis van een studie starten we nu ook met Railspect een nieuw actieplan.” 

13 doden

Want de tol aan mensenlevens blijft de laatste jaren dramatisch, zo tonen de cijfers aan. Vorig jaar vielen er dertien doden en negen zwaargewonden door spoorlopen of door ongelukken aan overwegen. Dagelijks leverde dat ook acht uur vertraging op in het treinverkeer. 

Uit een bevraging die onderzoeksbureau GfK online bij duizend Belgen heeft gedaan blijkt nu dat veel mensen zich nog te weinig bewust zijn van de gevaren. Bijna de helft van de ondervraagden geeft toe dat ze het voorbije half jaar de verkeersregels bij een overweg al genegeerd hebben. En 14 procent heeft in dezelfde periode al eens over de sporen gelopen, waar dat niet is toegestaan. “Dat zijn toch twee zaken die opvallen”, zegt Baeken. “Bij overwegen slalommen mensen bijvoorbeeld tussen de slagbomen door, terwijl het licht op rood staat. Maar zoiets is dus levensgevaarlijk.” 

Om een beeld te krijgen op wie zo laks omspringt met de verkeersregels, heeft de studie enkele risicogroepen geïdentificeerd. Een groep die risicogedrag vertoont zijn de “smartphone zombies”, vooral jongeren die niet genoeg opletten aan een overweg, omdat ze te druk bezig zijn met hun smartphone. Door meer in te zetten op sensibilisering hoopt Infrabel hen met deze campagne te wijzen op de risico’s. Maar omdat de studie ook aangeeft dat sensibilisering bij veel mensen toch niet meer zou helpen (omdat ze bewust de verkeersregels overtreden) komt er ook meer repressie. De spoorwegpolitie zal daarom controles uitvoeren. Overtreders krijgen eerst nog eens een verwittiging. Zware overtreders hebben meteen een boete aan hun been. 

Daarnaast worden er nog meer camera’s en afsluitingen geplaatst en rolt Infrabel twee testprojecten uit. “We gaan ‘blocking back’-panelen plaatsen op achttien overwegen in België, die bestuurders erop zullen wijzen dat ze enkel een overweg mogen oprijden als ze die ook in een keer kunnen oversteken”, zegt Baeken nog. “En met ledverlichting willen we de zichtbaarheid van slagbomen verbeteren.” 

 Hardliners

Wat de overwegen betreft, lijkt de kern van het probleem echter dat er in ons land simpelweg veel van die dingen zijn:  1.713. Vanuit Infrabel is het beleid er dan ook op gericht om zoveel mogelijk overwegen af te schaffen. Vorig jaar nog zijn er 24 overwegen weggewerkt. Ook in Nederland, waar jaarlijks gemiddeld elf dodelijke slachtoffers vallen, probeert men het aantal overwegen te verminderen. Zij hebben er ongeveer 1.900. 

“Omdat de meeste overwegen bij ons bewaakt zijn (met slagbomen, verkeerslichten, of beide, YV), denk ik dat wij qua veiligheid eigenlijk al vrij goed zitten”, zegt Ludo Kluppels, verkeerspsycholoog bij VIAS. Maar wat het effect van een sensibiliseringscampagne nog kan zijn, daarover zijn experts sceptisch. “Ook ondanks de BOB-campagnes zie je dat 2 à 3 procent van de bestuurders toch nog onder invloed blijft rijden”, zegt Kluppels. “Sensibilisering heeft altijd maar een effect op een deel van de overtreders. Maar ik geloof wel dat je met camera’s meer kan doen om de hardliners te pakken, die overtredingen blijven begaan.”