Het is vandaag een erg drukke vergaderdag voor de Kamercommissie voor de Herziening van de Grondwet. Niet minder dan 36 voorstellen liggen ter tafel. Dit alles moet leiden tot een lijst van voor herziening vatbaar verklaarde Grondwetsartikels. Ook de Senaat en de regering moeten zo’n oefening maken, al vinden heel wat politici dat de regering hier best een toontje lager zingt. Niet alleen zit ze in lopende zaken, ze beschikt niet over een meerderheid.

Voorlopig blijft nog onduidelijk welke artikels uiteindelijk op een meerderheid kunnen rekenen bij de eindstemming in de Kamer. Anno 2019 lijkt er alvast weinig animo voor een staatshervorming. Alleen de N-VA, Vlaams Belang en Vuye&Wouters hebben voorstellen om België om te vormen tot een confederale staat of zelfs het land te splitsen. V&W houdt het bij een aanpassing van artikel 195 om de zevende staatshervorming mogelijk te maken. De N-VA en Vlaams Belang distilleerden een karrenvracht aan artikelen. De N-VA lijstte zelfs alle artikelen op, kwestie van er een politieke gimmick van te maken.

Belgische democratie

Nieuw zijn alvast de voorstellen van CD&V en Open VLD om de Grondwet iets extra’s te geven, waarbij de

kern van de Belgische democratie wordt gevat. Patrick Dewael (Open VLD) verkiest een preambule om de ‘fundamentele waarden en normen op te lijsten, (...) en in essentie duidelijk te maken welk land we zijn en willen zijn, welke vrijheden onze burgers genieten.’ Hij spreekt van een ‘sociaal contract’. Trouw zweren aan de Grondwet kan zo dienen als alternatief voor de ter ziele gegane nieuwkomersverklaring van voormalig staatssecretaris voor Asiel Theo Francken (N-VA).

In plaats van een preambule wil Servais Verherstraeten (CD&V) artikel 1 van de Grondwet aanpassen. Die zou voortaan als volgt klinken: ‘België is een democratische rechtsstaat. De overheid eerbiedigt en waarborgt de menselijke waardigheid, de vrijheid en de solidariteit van de burgers. (...) Ieder leeft de rechtsregels na die door het

openbaar gezag krachtens de Grondwet worden uitgevaardigd.’

De commissie besteedde de afgelopen jaren veel aandacht aan deze invalshoeken. De links-liberale partijen leken het voorstel van Open VLD genegen, CD&V kreeg dan weer de steun van de Vlaams-nationalisten. De discussie werd mee aangezwengeld door de bezorgdheid over de islam, aangewakkerd door de terroristische aanslagen.

Oorlog

Die bekommernis voedde de kamerleden ook op een andere manier. Het leidde tot voorstellen (MR, V&W) om te expliciteren dat de wet altijd het laatste woord heeft, geen enkele religieuze bekommernis kan dit overtreffen. Open VLD gaat nog verder. De Vlaamse liberalen legden voorstellen neer om de financiering van de erediensten aan te passen (ze moeten zichzelf bedruipen) en het vak Levensbeschouwing, Ethiek en Filosofie (LEF) in het onderwijs mogelijk te maken (in de plaats van de verplichte twee uur godsdienst of niet-confessionele zedenleer).

Veel eensgezindheid bestaat er over het denkspoor om de Kamer meer bevoegdheden te geven in de besluitvorming rond militaire operaties. Op dit moment blijft dat een prerogatief van de Koning, in realiteit de regering. Maar in de Kamer groeide een consensus om het draagvlak te verbreden door ook het parlement in te schakelen. Niet alle voorstellen zitten op dezelfde lijn. De ene partij wil de Kamer medezeggingsschap geven, de andere partij vindt het een exclusieve bevoegdheid voor het parlement. Het CDH, de SP.A, de PS, Groen/Ecolo en Open VLD vinden hier elkaar.

Modernisering

Daarnaast zijn er verschillende ideeën om de politiek te ‘moderniseren’. Zo stellen Open VLD, Groen/Ecolo, V&W en Vlaams Belang de afschaffing (of op zijn minst de hervorming) van de Senaat voor. Ook de afschaffing van de opkomstplicht staat ter discussie (N-VA, Open VLD). Groen/Ecolo en Open VLD zijn bondgenoten bij de verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en bij de invoering van een federale kieskring.

Vlaams Belang en PTB bepleiten de invoering van bindende referenda. Verder staat ook de vermindering van het aantal parlementsleden (Open VLD) en de invoering van burgerinitiatieven (Groen/Ecolo) op de agenda. Socialisten en groenen zijn ten slotte bekommerd om het genderevenwicht in de regering. Voor de enen moet er pariteit komen in alle regeringen, de anderen vinden veertig procent al voldoende.

Koningshuis

Vlaams Belang en V&W hebben het gehad met de monarchie en vragen daarom de afschaffing ervan. In die zin valt niet goed te begrijpen dat de Belangers ook het voorstel verdedigen om het eeuwige verbod voor Oranje-Nassau om de Belgische troon te bezetten op te heffen. De partij wil zo een beslissing van het voorlopig bewind in 1830 terugdraaien. Maar als de troon tot het verleden behoort, dan kan de toestemming voor Oranje-Nassau om een monarch te leveren toch niet meer dan symbolisch zijn?