Puzzelen voor gevorderden
De Iraanse Maryam Mirzakhani (37) heeft als eerste vrouw een Fields-medaille gewonnen, de meest prestigieuze wiskundeprijs ter wereld. Een prijs die ze al langer verdiende, vinden critici. 'Ik ben er zeker van dat veel meer vrouwen in de komende jaren deze prijs zullen winnen.'
Wat wil je later worden, als je groot bent? Kinderen krijgen de vraag tot vervelens toe gesteld, maar voor de piepjonge Maryam Mirzakhani was het antwoord duidelijk: schrijfster. Ze verslond elk boek waar ze haar handen op kon leggen. Ze bekeek op televisie biografieën van Marie Curie en schrijfster Helen Keller en las Lust For Life, een boek over Vincent Van Gogh. "Boeken waren spotgoedkoop in Teheran, we kochten er zoveel van als we konden", zegt Mirzakhani.
Op school bleek de jonge Iraanse aanleg te hebben voor het oplossen van wiskundige problemen en mathematische bewijzen. "Het is plezant. Het lijkt op het oplossen van een puzzel of de punten met elkaar verbinden in een detectiveverhaal. Ik had het gevoel dat dit iets was wat ik kon doen en waar ik verder in kon gaan", zegt ze in Quanta Magazine. Wat ook bleek: op de Internationale Wiskunde Olympiades van 1994 en 1995 won ze gouden medailles.
Traag werken
In 2004 haalt Mirzakhani haar doctoraat in Harvard onder de vleugels van Curtis McMullen, zelf ook een winnaar van een Fields Medaille. De Iraanse bleek er heel vlot om te gaan met verschillende wiskundige technieken en culturen, waaronder algebra, calculus, complexe analyse en hyperbolische geometrie.
Door principes uit verschillende gebieden te gebruiken, zorgde ze voor een doorbraak in een theoretische en abstracte tak van de wiskunde die bekend staat als 'laag-dimensionale topologie'. Het onderzoeksgebied van Mirzakhani betreft dynamische systemen en Riemann-oppervlaktes, complexe wiskundige objecten die via complexe cijfers kunnen worden geanalyseerd.
Een van de grootste troeven van Mirzakhani, klein van stuk en bescheiden van karakter, is dat ze niet makkelijk opgeeft. Ze houdt van traag werken, zegt ze.
"Ik heb geen specifiek recept om problemen op te lossen. Net dat maakt wiskundig onderzoek zo aantrekkelijk. Het is alsof je verloren loopt in een jungle en je met alle denkbare kennis nieuwe trucjes probeert te verzinnen om een uitweg te vinden", zegt ze op de website van Stanford University. "Het mooiste moment is altijd de aha-erlebnis, de opwinding dat je iets ontdekt hebt of iets nieuws begrepen hebt. Maar meestal lijkt onderzoek op een lastige trektocht zonder pad en zonder einde in zicht. Je moet er heel veel geduld voor hebben."
Ambitieus
De Iraanse is er zeker van dat in de toekomst veel meer vrouwen de Fields-medaille Wiskunde zullen winnen. "Er zijn veel uitstekende vrouwelijke wiskundigen die met fantastische dingen bezig zijn", zei ze aan de BBC. Al heeft ze geen zin om het gezicht van de vrouwen in de wiskunde te worden, voegt ze er aan toe. Ze wil zich vooral focussen op haar onderzoek. En ze heeft nog ambitie. "Je moet verder kijken dan het laaghangende fruit. Ik weet niet of het de beste manier van werken is, maar het leven is nu eenmaal niet makkelijk."
De Fields-medailles worden om de vier jaar uitgereikt aan maximum vier wiskundigen die jonger zijn dan 40 jaar. Naast Mirzakhani wonnen deze keer ook de Braziliaan Artur Villa en de Canadese Amerikaan Manjul Bhargava. Aan de medaille is een geldprijs verbonden van 10.000 euro.