"We hebben Jan Jambon en Peter De Roover destijds uit de Volksunie gegooid omdat ze te rechts waren”

Meneer Tommelein, toen u in Oostende een coalitie vormde met de N-VA, CD&V en Groen, schreven de kranten dat de geest van Bart Somers er rondwaarde. Terecht?

Bart Tommelein: “Ja. Ik herinner me het Mechelen van vijftien jaar geleden zeer goed: een grauwe stad met veel armoede, onveiligheid en vijandigheid tegenover allochtonen. Bart heeft daar iets fantastisch van gemaakt. Ik hoef het warm water niet meer uit te vinden. Met het Mechelse recept heb ik ook de groenen verleid. Wouter De Vriendt had liever een linkse coalitie gehad, maar deze stad moest eindelijk onder het juk van de socialisten uit. Om Groen aan tafel te krijgen, gaf ik hun het boek ‘Samen leven’ van Bart Somers. Inspirerend, vonden ze. Toen we het akkoord opstelden, kreeg Björn Anseeuw (N-VA-kopman en schepen in Oostende, red.) het zelfs op de heupen van alle verwijzingen naar Mechelen: ‘Mag er ook een hint naar Antwerpen in de tekst?’ (lacht)"

Meneer Somers, bent u nu de schaduwburgemeester van Oostende?

Bart Somers: "Bart Tommelein kan zijn boontjes perfect alleen doppen. Maar een vriend raad geven moet kunnen, toch?"

Tommelein: "Wij zijn al vrienden sinds ons 16de. Ik was zijn voorzitter bij de VU-jongeren."

Somers: "Wij waren de klimaatspijbelaars van onze tijd: we hebben samen tegen de raketten en de kerncentrales betoogd. En we hebben Jan Jambon en Peter De Roover uit de Volksunie gegooid omdat ze te rechts waren. Wij waren links-liberalen met groene reflexen."

Tommelein: "Ik was in Oostende het jongste gemeenteraadslid, maar in 1990 begon ik een carrière in de banksector. Tien jaar later vroeg VLD me om op het kabinet van Vlaams minister-president Patrick Dewael te komen werken. Bart was toen al doorgegroeid in de partij. ‘Tommelein, je moet dat doen,’ zei hij. ‘Binnen de kortste keren ben jij onze nummer één in West-Vlaanderen.’ Hij wist dat de liberalen daar vers bloed nodig hadden…"

Somers: "…en dat hij niet gewoon kwam om op een kabinet te werken. Drie jaar later was hij al parlementslid."

Wat zijn de belangrijkste ingrediënten van het Mechelse recept?

Somers: "Veiligheid en netheid zijn de eerste stap. In een leefbare stad dragen mensen meer zorg voor elkaar en voor de publieke ruimte. Bovendien zijn de zwaksten altijd het eerste slachtoffer van onveiligheid, want zij leven in die moeilijke wijken."

Tommelein: "Daarom starten we met een lik-op-stukbeleid en installeren we slimme camera’s, zoals Bart dat in Mechelen heeft gedaan."

Somers: "Wij maken om de drie maanden de criminaliteitscijfers bekend: auto-inbraken, diefstal met geweld, woninginbraken… Dat doen we al achttien jaar. Zo ziet iedereen dat het een prioriteit is voor ons. Maar je moet ook gettovorming tegengaan, zodat mensen écht leren samenleven. En je moet de stad vernieuwen en vergroenen, zodat je handel, horeca en de middenklasse aantrekt."

Tommelein: "Onder het vorige bestuur in Oostende werden de criminaliteitscijfers onder de mat geveegd."

Jullie besturen allebei met de groenen. Waarom werkt die blauw-groene as zo goed?

Tommelein: "Het moet vooral klikken tussen de kopstukken. Wouter De Vriendt zei: ‘Dit lukt nu omdat jij de verbindende figuur bent, niet omdat onze ideologieën zo goed matchen.’ In de steden vinden we elkaar, maar nationaal blijven de tegenstellingen groot. Daar is Groen niet onze bevoorrechte partner."

Somers: "In Mechelen hebben we voor de derde keer een stadslijst gevormd, die de absolute meerderheid heeft behaald. We hebben wel wat gemeen met de groenen: onze kijk op de stad van de toekomst, de aandacht voor het klimaat, de strijd tegen de verzuiling en voor de open samenleving… Maar wij zijn geen partij die op afgunst is gericht. Niemand mag uit de boot vallen, maar we zijn trots op wie succes heeft, en we vinden niet dat iedereen ongeveer evenveel moet verdienen. Bij Groen hebben ze daar meer last mee."

Als u straks samen met Groen en CD&V een regering zou vormen, ligt er wel een vermogenswinstbelasting op tafel.

Tommelein: "Daar zijn we niet voor. Maar in Oostende ging Groen ermee akkoord om de bedrijfsbelastingen te verlagen."

De Vilvoordse SP.A-burgemeester Hans Bonte zei na de gemeenteraadsverkiezingen dat hij ‘niet graag op de stoel van Bart Somers zou zitten’. Groen behaalde in Mechelen 13 zetels, Open VLD 10 en kleinere kartelpartner M+ 2 zetels. Heeft Kristof Calvo meer te zeggen dan u?

Somers: "Ik zit nog heel comfortabel op mijn stoel. Wij vormen één fractie van 25 verkozenen die niet in twee kampen verdeeld zijn. Dat is het verschil met het rood-groene kartel in Gent. Over 90 procent van de thema’s zijn wij het eens. En áls er discussies zijn, is de breuklijn niet groen-blauw, maar gemengd."

En gelukkig heeft Calvo hogere doelen: hij wil premier worden.

Somers: (lacht) "Het is hem gegund.”

Lijken in de kast

Meneer Tommelein, uw eerste gemeenteraad als burgemeester duurde vier uur. U had een zware clash met SP.A-voorzitter John Crombez en noemde hem een farizeeër, wat ‘huichelaar’ betekent.

Tommelein: "Ik zal maar niet herhalen wat hij eerst heeft gezegd. Ik dacht dat de socialisten één en ander zouden laten rusten, maar blijkbaar zat de frustratie zeer diep. Ze klagen dingen aan die ze zelf 24 jaar lang hebben verknoeid. Om hun kiezers te paaien, hadden ze bijvoorbeeld de facturen in de woon-zorgcentra niet geïndexeerd. Zo ontstaan er putten die weer opgevuld moeten worden. Als je dat dan doet, roepen ze dat je alles duurder maakt. In de regering hebben ze hetzelfde gedaan met de verlaging van de btw op elektriciteit. We hebben hier al meerdere lijken in de kast gevonden."

Johan Vande Lanotte, de vorige burgemeester van Oostende, heeft zich toch loyaal opgesteld bij de machtsoverdracht? Hij heeft u zelfs een nota met dertig punten gegeven.

Tommelein: "Hij heeft die eerst aan de pers gegeven. In de weken erna werd duidelijk dat hij veel voor ons verborgen heeft gehouden."

U hebt toch twaalf jaar meebestuurd in Oostende?

Tommelein: "Maar de SP.A had lang een absolute meerderheid en gedroeg zich daar ook naar. Er bestonden allerlei grijze constructies waar wij niets van wisten. Zo bleken de socialistische kabinetsmedewerkers voordelen te hebben die de anderen niet hadden. Er is ook voor 300.000 euro aan woonpremies uitgedeeld aan mensen die daar geen recht op hadden. Met die premies van 5.000 euro wilde men jonge gezinnen aantrekken. De voorwaarde was dat ze minstens tien jaar in Oostende zouden wonen en hun woning niet zouden verhuren. Tientallen mensen hebben die regels overtreden, één gezin was na twee jaar zelfs naar Frankrijk verhuisd. Maar de bevoegde SP.A-schepen heeft nagelaten om het geld terug te vorderen."

Vroeger kwam u goed overeen met Johan Vande Lanotte en had u ruzie met die andere kustbewoner, Jean-Marie Dedecker. In Humo vertelde hij dat u zich met hem hebt verzoend.

Tommelein: (lacht) "Zijn politieke stijl is niet de mijne, maar als mens hebben we elkaar altijd geapprecieerd. Hij is nu burgemeester van onze buurgemeente Middelkerke. We zitten samen in intercommunales, in de brandweerzone, de reddingsdiensten… Ik had geen zin om constant met hem te clashen. We zijn ook stilaan op een leeftijd gekomen dat het wat bezadigder mag."

Somers: "Maak je daar bij hem niet te veel illusies over."

Tommelein: "Soms is het sterker dan hemzelf. Vorige maand had hij me uitgenodigd voor de NoordzeeCross in Middelkerke. Ik sms’te dat ik door een andere verplichting wat later zou zijn. Toen ik daar aankwam, had hij voor de hele zaal beweerd dat ik niet durfde te komen. Toen ik hem daarop aanpakte, lachte hij eens. Dat is zijn stijl: profileren en polariseren."

Somers: "Je kunt in de politiek zitten om je ego te strelen en het af en toe ‘eens goed te zeggen’, of je kunt dingen proberen te realiseren. Dat is het verschil tussen ons en Jean-Marie Dedecker.

"In Mechelen heb ik het leven van veel mensen beter gemaakt: hun stad is veiliger, hun woningen zijn in waarde gestegen, de leefkwaliteit is verbeterd… Hebt u die recente ‘Pano’-reportage over het racisme in de Denderstreek gezien? In 1999 hebben ze ook over Mechelen zo’n reportage gemaakt. Het Chicago aan de Dijle werden we genoemd. Om zes uur ’s avonds gingen de cafés dicht en durfden de mensen niet meer buiten te komen. Van alle centrumsteden waren de Mechelaars het minst trots, nu het meest. Uit heel Europa komen politici kijken hoe we al die verschillende nationaliteiten en culturen verbinden."

Komt het doordat u twee jaar geleden tot beste burgemeester van de wereld werd verkozen?

Somers: "Ja, en omdat er vanuit Mechelen geen Syriëstrijders zijn vertrokken. Dat heeft de internationale pers gelokt. Wereldwijd worden migratie en diversiteit als dikke miserie beschouwd. En plots is daar een stad die een weg vindt om de verschillen te overbruggen."

Het feit dat Antwerpen nu meer inwoners mét dan zonder migratieachtergrond heeft, was onlangs groot nieuws.

Somers: "Over enkele jaren is dat misschien ook zo in Mechelen, Oostende, Turnhout en Gent. So what?"

Tommelein: "Sommige mensen gruwen daarvan, maar wat is hun oplossing? Mensen die hier al drie generaties rondlopen op een trein zetten en naar kampen voeren?"

Somers: "Hoelang blijf je migrant? In mijn stad wonen vooral allochtonen van de derde generatie. Zij zijn hier geboren en getogen, ze spreken Nederlands, ze hebben een job en supporteren voor de Rode Duivels. Dat zijn Mechelaars."

Maar het onbehagen uit die ‘Pano’-reportage voel je in heel Vlaanderen. ‘Dat is hier België niet meer,’ hoor je vaak. Gelooft u dat u die xenofobie eruit krijgt met uw verhaal over inclusie?

Somers: "Dat heb ik toch al bewezen? Bij ons was het vertrouwen in mensen van andere origine het laagst van alle centrumsteden, vandaag het derde hoogst. Dat vraagt moedige politici die tegen de toogpraat ingaan. Politici die zeggen dat we allemáál inspanningen moeten leveren om van de multiculturele samenleving een succes te maken, en dat mensen van vreemde origine evenveel recht hebben op burgerschap als wij."

Tommelein: "Mijn schepen van Burgerzaken is van Pakistaanse origine, maar ze is hier geboren en spreekt beter Oostends dan Johan Vande Lanotte. In Oostende wonen mensen uit Antwerpen, Gent en Brussel, maar ook uit Syrië, Irak en Afghanistan. Laten we ophouden met een lijn te trekken tussen wie van hier is en wie niet. We hebben toch geen probleem met mensen uit andere landen die zich integreren en aanpassen aan onze wetten en normen? Het wordt pas een probleem als het een wij-zij-verhaal wordt."

Arme kinderen

Johan Vande Lanotte zegt dat de SP.A in Oostende veel kiezers heeft verloren aan Vlaams Belang, en dat migratie in mei hét verkiezingsthema wordt in West-Vlaanderen, door de problemen met transmigranten.

Tommelein: "Wíj waren de grote winnaar van de verkiezingen, niet Vlaams Belang. En ik was stomverbaasd dat hij de campagne begon met zo’n antivreemdelingendiscours. Wellicht wilde hij Vlaams Belang groot maken, want met een kleine N-VA en een groot VB werd het moeilijker om een coalitie te vormen zonder hem.

"Hij zei dat de armoede en de onveiligheid in Oostende de schuld waren van de vluchtelingen. Zever! De cijfers van de Stadsmonitor toonden al jaren dat het vertrouwen in elkaar achteruitging, net als het respect voor andere culturen. De kansarmoede bij kinderen bedraagt hier 34 procent, het hoogste percentage van alle centrumsteden. En dat na 24 jaar socialistisch bestuur!"

Somers: "Op het vlak van armoedebestrijding hebben wij van de socialisten geen lessen te krijgen. In 2002 was het aantal kinderen in Mechelen dat in armoede leefde het tweede hoogste in Vlaanderen, vandaag staan we derde laatste op die lijst. We sturen teams van wijkagenten en maatschappelijk werkers naar de armste gezinnen. Ik ben zelf in die huizen geweest: het is onvoorstelbaar in welke schrijnende toestanden sommige kinderen moeten opgroeien. De begeleiders krijgen een budget om die gezinnen dagelijks op te volgen. Eerst huren we een container om al het afval uit het huis te halen. We kopen brooddozen en smeren ’s morgens samen met de kinderen boterhammen. We gaan mee naar de deurwaarder om papieren en facturen in orde te brengen, en we proberen de ouders aan een job te helpen. Het klassieke socialisme geeft hun een uitkering en kijkt niet meer naar hen om."

Tommelein: "De socialisten hebben in de winter daklozenopvang georganiseerd in Oostende: bed, bad en brood. Zodra het weer beter werd, ging de opvang dicht, waardoor de daklozen in de zomer op straat moesten slapen. Wij richten nu een doorgroeihuis in waar ze het hele jaar terechtkunnen. Behalve een bed, bad en brood krijgen ze ook begeleiding. We brengen hun papieren in orde, leren hun hygiëne aan en geven hun nieuwe kansen. De socialisten hielden die mensen in de armoede, wij proberen hen eruit te sleuren."

Somers: "In Mechelen hebben we zwaar geïnvesteerd in sociale woonwijken. We maken daar ook plaats voor middenklassers. Binnenkort zullen we twee grote sociale woonblokken afbreken en vervangen door middenklassewoningen. Zo creëer je sociaal gemengde buurten. Als een kind moet opgroeien in een straat waar niemand werkt, krijgt het geen goed perspectief."

Maar dat betekent dus minder sociale woningen?

Somers: "Nee, want we bouwen die elders bij, zodat we ook in wittere buurten een betere mix krijgen. Hetzelfde doen we in onze scholen, jeugdhuizen, jeugdbewegingen en sportverenigingen: mensen van verschillende afkomst laten we samenleven."

Tommelein: "Dat gaan wij in Oostende ook doen."

Somers: "Het alternatief is een verdeelde en onveilige stad. Kijk naar Antwerpen: als je met uitspraken over Berbers en Borgerhout mensen tot problematische gemeenschappen herleidt, zet je de deur open voor criminele figuren. Die kunnen de mensen dan vertellen dat het stadsbestuur hen niet moet hebben, dat de politie vijandig is en dat zíj wel voor hen zullen zorgen. Hopelijk beseft de burgemeester dat intussen."

Mechelen is toch geen paradijs? Vorige maand heeft de politie een man neergeschoten die met een mes enkele winkelaars had aangevallen.

Somers: "Die man had psychiatrische problemen en is door het lint gegaan. De N-VA benadrukte meteen dat hij een moslim was, terwijl zijn religieuze achtergrond er niets mee te maken had. Het was een poging om vijftienduizend Mechelaars te stigmatiseren. Ik word boos van dat hokjesdenken. Toen seriemoordenaar Renaud Hardy in Mechelen werd opgepakt, hebben we hem toch ook niet gelabeld als blanke Vlaming?"

De Gandhiwijk, waar die man woonde, wordt Klein Chicago genoemd. Na het schietincident werden er vier auto’s in brand gestoken.

Somers: "Dat was het werk van drugscriminelen die de situatie wilden misbruiken om jongeren op te jutten. Precies het soort mensen dat psychische problemen veroorzaakt bij hun verslaafde klanten. We hebben er vijftien rechercheurs op gezet en binnen de week zat er acht man achter de tralies. En weet u hoe dat komt? Dankzij de hulp van de mensen uit die wijk, mensen met een migratieachtergrond die zulke toestanden niet pikken. Dat vertelt de N-VA er nooit bij.

"Ik heb een week slecht geslapen van die incidenten, omdat ik ze als een groot falen ervaar. Eén van de oorzaken was het gebrek aan opvangcapaciteit voor psychiatrische patiënten. Ik wil nu dat er in Mechelen zo’n opvangcentrum komt. Als Vlaanderen het niet wil doen, betalen we het zelf."

‘We zien de politie hier alleen als er problemen zijn,’ zeiden die jongeren.

Somers: "Zo’n incident is een trauma voor de stad en leidt altijd tot emotionele reacties. Maar ik ben met die jongens gaan praten en heb hun gevraagd of ze even kwaad zouden zijn als Jan Janssens was doodgeschoten. Zo doe ik hen nadenken over hun eigen groepsdenken."

Tommelein: "Mensen klagen wel vaker dat ze de politie te weinig zien, tot je op elke hoek van de straat een agent posteert om te controleren of niemand dronken uit de cafés en restaurants komt. Men is soms heel selectief."

Een niet-racistisch politiekorps zou ook helpen. SP.A-kopstuk Jinnih Beels werd als inspecteur bij de Mechelse politie belachelijk gemaakt met een racistische grap, maar de dader werd vrijgesproken.

Somers: "Het parket is in beroep gegaan tegen die vrijspraak en wij hebben ons burgerlijke partij gesteld. We hebben die man ook ontslagen. Voor racisme hanteren we een nultolerantiebeleid."

CD&V-Kamerlid Hendrik Bogaert vindt dat het gevaarlijk wordt als er in een wijk meer dan 50 procent moslims wonen, omdat de druk op de rest dan te groot wordt.

Somers: "Volgens hem bestaat onze Marokkaanse gemeenschap dus uit volstrekt inwisselbare moslims? Dat klopt niet. Daar zitten professoren bij, journalisten, ondernemers, dokters, advocaten, gedetineerden en politieagenten, leraars Nederlands en analfabeten, hetero’s en holebi’s, mensen die nooit naar de moskee gaan en mensen die elke dag in de moskee zitten. Links ziet in allochtonen alleen onderdrukte sukkelaars, rechts ziet profiteurs en potentiële terroristen. Ze zijn blind voor de rolmodellen en het emancipatieproces."

Tommelein: "Wordt het dan ook gevaarlijk als straks meer dan de helft van onze bewoners een andere afkomst heeft? De evolutie naar meer diversiteit ís er en zal nog doorgaan. Laten we daar verstandig mee omgaan, in plaats van het krampachtig proberen tegen te houden."

Somers: "In de jaren 90 vonden velen homohuwelijken iets raars. Ik voorspel u: over vijftien jaar zullen we lachen met de verkramptheid waarmee we vandaag omgaan met diversiteit, net zoals we lachen met hoe we twintig jaar geleden omgingen met holebi’s."

Maar is de stelling van Hendrik Bogaert zo gek als je ziet dat er in Londense wijken shariapatrouilles zijn die burgers berispen omdat ze alcohol drinken of rokjes dragen?

Somers: "Dat mag je nóóit aanvaarden, de regels van de rechtsstaat gelden voor iedereen. Uiteraard bestaat het groepsdenken ook bij radicale moslims. Zij zijn de objectieve bondgenoten van extreemrechts. Kijk naar wat er is gebeurd met Melikan Kucam, de N-VA’er die wordt verdacht van fraude en mensensmokkel. Als je, zoals Theo Francken, vervalt in groepsdenken, laat je je misleiden door die zelfverklaarde leiders van hun gemeenschap die doen alsof ze voor integratie zijn. In werkelijkheid willen ze vooral hun kudde afsluiten, omdat ze hun macht daarop baseren. Wij willen mensen uit die kudde halen en emanciperen. Daardoor verkwist je minder talent en creëer je een nieuwe economie. Mechelen heeft veel startende ondernemers: IT’ers, webdesigners, app-ontwikkelaars… Oók allochtonen. Zo krijg je allochtone middenklassers die vooroordelen overwinnen én rolmodellen worden. Daarom ben ik zo blij dat Sihame El Kaouakibi (oprichtster van de naschoolse organisatie Let’s Go Urban en het rekruteringsplatform WannaWork, red.) de Vlaamse lijst in Antwerpen samen met mij wil trekken. Zij is een schoolvoorbeeld."

België blokkeren

Blijven jullie na de parlementsverkiezingen van mei burgemeester?

Tommelein: "Ik wel, ik word niet opnieuw minister."

Maar u wilt misschien wel partijvoorzitter worden?

Tommelein: "Ik ben daar nu niet mee bezig. Als Gwendolyn Rutten beslist om na de verkiezingen te stoppen als voorzitter, zien we wel wie de meest aangewezen kandidaat is."

Somers: "Bart heeft wel indruk gemaakt in de partij. De manier waarop hij Annemie Turtelboom heeft vervangen in de Vlaamse regering, was indrukwekkend. Hij is heel populair bij de basis."

Tommelein: "Ik moet wel bekennen dat ik moeite had om afstand te doen van mijn ministerspost. Ik wil nationaal nog een rol spelen. Alleen pin ik me nooit vast op een functie, want daar word je ongelukkig van."

Meneer Somers, bij u staat er nog een rekening open. Uw jaar als minister-president van de Vlaamse regering was geen onverdeeld succes. Zou een terugkeer als minister een mooie revanche zijn?

Somers: "Ik heb geen frustratiegevoelens. Ik ben partijvoorzitter geweest, minister-president, fractievoorzitter en burgemeester. Politiek is een ploegsport en je kiest niet op welke plek je terechtkomt. Destijds heb ik de Mechelaar beloofd om zes jaar burgemeester te blijven. Twee jaar later vroeg de partij me om Patrick Dewael op te volgen als regeringsleider. Sindsdien weet ik dat je zulke beloftes beter niet doet. Zolang ik kan wegen op het beleid, ben ik gelukkig. Waar dat ook is."

Wordt het land straks onbestuurbaar? Een coalitie tussen de PS en de N-VA lijkt onwaarschijnlijk. En Gwendolyn Rutten heeft weinig zin om zonder de N-VA in een regering te stappen.

Somers: "De aversie tussen de N-VA en de socialisten is zeer relatief. Bart De Wever heeft hen jarenlang verguisd, maar bestuurt nu wel samen met hen in Antwerpen.

"Jan Jambon verheugt zich er al op om het land te blokkeren. Daar doen wij niet aan mee, want daar hebben de mensen niets aan. Wij zijn geen partij waarvan de voorzitter beslist om de regering te laten vallen, omdat de gemeenteraadsverkiezingen zijn tegengevallen. Wij willen het land vooruithelpen."

Jullie hingen onlangs een groot spandoek op aan de Nederlandse grens: ‘Welkom in het land van de doeners’. In datzelfde weekend raakte bekend dat de betonstop er niet meer komt, en ook het vernieuwde wetboek van minister van Justitie Koen Geens sneuvelt in het zicht van de meet.

Tommelein: "Nu noemt u twee dossiers die door CD&V’ers werden beheerd."

Uw opvolgster in de Vlaamse regering, Lydia Peeters, heeft de betonstop toch actief tegengewerkt?

Somers: (fel) "We gaan toch geen prutswerk goedkeuren dat elke rechtbank naar de prullenmand zal verwijzen? Die shift moet er komen, maar wel op basis van onderbouwde decreten."

Tommelein: "Ik wist vorige zomer al dat de Raad van State de betonstop zou afkeuren. De decreten waren gewoon nog niet klaar. Toch wilde CD&V er per se een akkoord over.

"U kunt mij er toch niet van beschuldigen dat ik niets doe? Ik werd uitgelachen toen ik zei dat we de doelstellingen voor zonne-energie tegen 2020 zouden halen. De cijfers boomen nog altijd. Specialisten als Jos Delbeke en Mathias Bienstman zeggen dat ik daar een verschil heb gemaakt. Grote bedrijven, zoals Volvo in Gent, investeren samen met hun werknemers in zonnepanelen. Lokale besturen richten coöperaties op en leggen de daken van hun sporthallen, zwembaden en bedrijfssites vol. Ook voor windmolens zitten we op schema. Bart De Wever zegt altijd dat de klimaatdoelstellingen onrealistisch zijn, maar ze zijn perfect haalbaar. Er is zon en wind genoeg in België. Je hebt alleen enthousiaste bestuurders nodig, en nieuwe technologie om energie op te slaan."

Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck zegt dat de betonstop veel te laat komt: ‘Als je de grootste ruimteverbruiker van Europa bent, moet je nú handelen.’

Somers: "Maar dat gebeurt ook! In mijn stad zullen we zelfs enkele woongebieden in natuur veranderen."

Tommelein: "Wij kúnnen zelfs niet meer verkavelen. De komende jaren zullen we in de hoogte bouwen, vergroenen en open ruimte creëren. De helft van de woningen in Oostende is verouderd. Die breken we beter af en moeten we vervangen door moderne, energie-efficiënte woningen.

"Ze mogen in Brussel zoveel betogen als ze willen, maar de échte verandering zal van onderuit moeten groeien. We moeten de mobiliteit en de woonvormen in de steden en gemeenten veranderen. Zoiets van bovenaf opleggen, met boetes en taksen, werkt niet."

Somers: "Wij willen van Mechelen de fietsstad van Vlaanderen maken. Niet door een beleid tegen auto’s te voeren, maar door mensen die afhankelijk zijn van hun auto, meer alternatieven te bieden. Straks moet elke Mechelaar in een straal van 100 meter een deelwagen ter beschikking hebben. Het aantal autobezitters neemt nu al af. Je vóélt dat mensen er klaar voor zijn, en wij moeten het vergemakkelijken.

"De voorbije jaren hebben we onze binnenstad autoluw gemaakt. Op zaterdag rijdt er een shuttledienst die shoppers gratis van de rand naar de binnenstad brengt. Tegen 2023 moeten er zeven dagen per week, de klok rond, zelfrijdende taxibusjes pendelen tussen de rand en het centrum."

Tommelein: "Ook in Oostende zullen we de binnenstad autoluw maken: er komen parkeerterreinen aan de rand en elektrische busjes brengen mensen snel heen en weer. De elektrische fiets zorgt ook voor een revolutie. Door de sterke wind fietsten de mensen hier niet graag, omdat ze vaak nat van het zweet op hun bestemming arriveerden. Nu heb je dat probleem niet meer. Net als onze schepenen gebruik ik een elektrische fiets voor bijna al mijn verplaatsingen. Daardoor hebben we twee dienstwagens kunnen afschaffen."

Somers: "Wij hebben er géén meer. Ik ben de enige burgemeester van een centrumstad zonder dienstwagen."

Als minister van Energie hebt u vorige zomer een verbod op stookolieketels aangekondigd. Een dag later werd dat al ingetrokken. Was de lobby te sterk?

Tommelein: "Dat was een communicatiefout. In het Energiepact staat dat er na 2030 geen stookolieketels meer verkocht mogen worden. Wij wilden sneller gaan, maar Vlaanderen is niet bevoegd voor zo’n verbod. Dat is geen drama, want in de nieuwbouw worden er nu al bijna geen stookolieketels meer geplaatst. De volgende regering moet warmtepompen interessanter maken door taksen te verschuiven van elektriciteit naar fossiele brandstoffen. Dat wordt de volgende taxshift."

Copyright Humo.