Er zal wél nog huiswerk zijn in katholieke scholen

Deze krant kopte gisteren dat er geen huiswerk meer zou zijn in de basisschool. Wetenschappelijk onderzoek zou aantonen dat huiswerk geen slimmere kinderen oplevert. Bovendien leidt het tot schoolmoeheid. Een stelling die het GO! en schepen Coddens van de stad Gent vlotjes onderschrijven (DM 12/4).

Vanuit het katholiek basisonderwijs willen we dit standpunt contesteren. Een gefundeerd antwoord op de vraag naar de zin van huiswerk is ons inziens altijd genuanceerd. Het gaat om de vraag: welk soort huiswerk, voor welke leerlingen, voor welke leer- of opvoedingsdoelen van welke school? In de mate dat de schoolgemeenschap huiswerk als een effectief middel beschouwt om bepaalde doelen bij haar leerlingen te realiseren en in de mate dat huiswerk de algemene pedagogische opties van de school operationaliseert, in die mate ook zal men er al dan niet voor kiezen. Het behoort tot de autonomie van elke school om vrij haar pedagogische methodes te kiezen. Elke school kan hieromtrent dus zelf een beleid voeren.

Om dat beleid uit te stippelen, zal het schoolteam zich moeten afvragen wat het huiswerk pedagogisch-didactisch kan betekenen. Huiswerk kan en mag geen middel zijn om de leerstof die de leraar in de klas niet kon 'zien', alsnog buiten de school te laten verwerven.

Toch biedt het huiswerk heel wat kansen. Zo kande huistaak kan het leerproces verlevendigen. Taken kunnen er in bestaan om bijvoorbeeld zaken op te meten, aspecten van de omgeving in kaart te brengen, meningen te sprokkelen, en deze later opnieuw in de klas te verwerken.

Zelfstandig leren werken

Sommige leerprocessen en -activiteiten vragen weinig directe ondersteuning van de leraar. Ik denk dan aan het memoriseren van feitenkennis, het verzamelen van informatie, het lezen van een boek of tijdschriftartikel, het inoefenen van noodzakelijke schrijfvaardigheden. We hebben slechts 28 lestijden per week, 182 lesdagen per jaar. Misschien kan de leraar de onderwijstijd soms beter aan andere zaken besteden.

Huiswerk nodigt de leerling uit om zelfstandig te werken. Het vormt een uitdaging om het werk goed te leren plannen, eigen vorderingen te controleren, zichzelf werkdiscipline op te leggen. Zelfsturing en leren leren zijn terecht een onderdeel van het curriculum van het basisonderwijs. Doorheen de leerjaren bouwen we dit gaandeweg op. Een vaardigheid die onze leerlingen zeker in het secundair onderwijs en in hun verder leven nodig hebben.

Maar er is meer. Huiswerk is voor de onderwijzer(es) heel vaak een aanleiding om regelmatig en spontaan met de ouders te communiceren. En via het huiswerk krijgen ouders een idee waar hun kind op school mee bezig is, en of het leerproces ook aanslaat. In dat opzicht is het wel belangrijk dat de school haar huiswerkbeleid in oudercontacten toelicht. Zo kan ze de ouders zeggen dat hun hulp vooral bestaat uit belangstelling tonen voor wat hun kind doet en dat er vooral dient gezorgd voor een omgeving die het kind toelaat in alle rust aan zijn opdrachten te werken. Het volstaat bijvoorbeeld dat ouders als klankbord aanwezig zijn, aan het kind even vragen waar het mee bezig is, waardering laten blijken of wijzen op iets dat wellicht beter kan. Dat niet alle thuissituaties voor kinderen even gunstig zijn, daar is nooit helemaal aan te ontkomen. Leerkrachten kunnen er wel voor zorgen dat de ongelijkheid door de aard en de organisatie van het huiswerk zo weinig mogelijk meespeelt. Een aantal scholen organiseren daartoe zelf huiswerkbegeleiding voor de meest kwetsbare kinderen in de school. Het zou jammer zijn op basis van de gevreesde ongelijkheid de gemakkelijkheidsoptie te kiezen, en het huiswerk maar helemaal af te schaffen.

Marc Van den Brande is secretaris-generaal van het Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs.