Jaartje overslaan dankzij zelfstudie
Het zesde jaar overslaan. Op het Montfortcollege in Rotselaar gebeurt het steeds vaker. Leerlingen uit het vijfde jaar studeren niet voor toetsen op school, maar wel voor die van de Examencommissie, en behalen daar versneld hun diploma. 'Dit is het Bosman-arrest voor het onderwijs.'
De Examencommissie secundair onderwijs, de vroegere middenjury, is de voorbije jaren steeds populairder geworden. Waar in 2013 nog 'slechts' 678 diploma's werden uitgereikt, zijn er vorig jaar 938 overhandigd aan kandidaten. Vaak gaat het om jongeren die het onderwijs hebben verlaten en hun tweede kans grijpen. Maar daar blijft het niet bij. Nu blijkt dat ook leerlingen die nog op school zitten naar de Examencommissie gaan, omdat ze zo sneller hun aso-diploma kunnen behalen. Dat bevestigt Carl Foulon, directeur van het hoog aangeschreven Montfortcollege in het Vlaams-Brabantse Rotselaar.
Onderwijsverstrekkers geven aan geen weet te hebben van leerlingen die zo versneld hun diploma behalen. Het Montfortcollege maakte het vorig schooljaar voor het eerst mee. Een leerling uit het vijfde jaar die eerder eens was blijven zitten, wilde de verloren tijd inhalen, geeft Foulon aan. "Zijn moeder vertelde mij dat hij naar de Examencommissie wilde gaan. Ik gaf hen mee dat dit geen lachertje zou zijn. Hij zou immers examens moeten afleggen over leerstof die hij nog nooit had gezien."
Toch zette de 17-jarige jongen door. Hij studeerde niet voor de toetsen op school, maar wel voor die van de Examencommissie. "Op school haalde hij geen voldoendes meer", zegt Foulon. "Hij concentreerde zich volledig op de Examencommissie. Daar legde hij in april zijn laatste examen af. Met goed gevolg, wat ons voor een grote uitdaging plaatste. Voor het vijfde jaar haalde hij op onze school, waar er geen herexamens zijn, een C-attest, maar de Examencommissie gaf hem een A-attest over de volledige derde graad en het aso-diploma."
Foulon ging samen met de ouders rond de tafel zitten. De leerling koos er uiteindelijk voor om nog niet te gaan studeren, maar wel om een jaar op uitwisseling naar het buitenland te gaan. Wat hij dan nog niet wist, was dat zijn ervaringen als inspiratie zouden dienen voor zijn vroegere schoolgenoten.
"Zijn initiatief werkte in ieder geval aanstekelijk. Dit jaar zijn er al vijf jongeren die naar de Examencommissie gaan. Stuk voor stuk sterke leerlingen, van wie er drie nog in het vijfde jaar zitten, die hun schoolloopbaan willen verkorten. Zij vroegen ons aan het begin van dit schooljaar om hen de boeken van het zesde jaar te geven en zijn beginnen te studeren. We gaan het schoolreglement veranderen om individuele trajecten mogelijk te maken."
Foulon spreekt van een bevreemdende, maar bewonderenswaardige gang van zaken. Al is het voor hem en zijn leerkrachten niet altijd even eenvoudig. "Zij volgen de lessen, maar weten soms niet waarover het gaat. Ook merk ik dat leerkrachten eerder een begeleidende rol moeten opnemen voor deze leerlingen, ruimer dan een evaluerende vakleerkracht. Het is iets waar zij niet meteen klaar voor zijn. Toch kan ik alleen toejuichen dat jongeren op een creatieve manier een eigen weg zoeken. Natuurlijk is de Examencommissie daar niet voor bedoeld, maar als directeur ben je toch een beetje trots. Dit is een Bosman-arrest voor het onderwijs."
Financieel niet haalbaar
Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) en Katholiek Onderwijs Vlaanderen erkennen dat deze leerlingen onbedoeld pertinente vragen opwerpen over de structuur van ons onderwijs. Katholiek topman Lieven Boeve begrijpt de nood aan meer flexibiliteit, al wijst hij ook op de vele voordelen van scholen. "De Examencommissie toetst alleen eindtermen, maar het onderwijs is meer dan dat. Onze leerlingen leren ook attitudes. Mochten nog meer leerlingen de stap naar de commissie zetten, dan raakt dat aan de essentie van ons onderwijs. Een systeem dat het tempo van leerlingen meer volgt, is wenselijk. Maar we kunnen niet voor iedereen speciale trajecten voorzien. Dat zou financieel niet haalbaar zijn."
Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) geeft mee dat steeds meer jongeren zich inschrijven op school én bij de Examencommissie, al is niet geweten hoeveel er zo een jaar overslaan. "Het is een signaal. We stellen vast dat er vraag is naar trajecten op maat. Scholen kunnen dat nu reeds voorzien, maar dat is niet ingeburgerd. We geloven daarbij dat de schoolse omgeving een belangrijke sociale component biedt, maar geloven ook dat er een toekomst bestaat voor flexibele trajecten."