'Vlaamse regering blijft auto stimuleren'
Het kalme en windstille weer van de afgelopen dagen stuwt de concentraties fijnstof in de lucht opnieuw naar recordhoogtes. Net nu laat de Vlaamse overheid weer een kans liggen om het probleem aan te pakken, vindt de Bond Beter Leefmilieu. 'De hervorming van de wagenfiscaliteit stimuleert de verdieseling.'
De industrie draait weer op volle toeren en de hemel is - in de letterlijke zin - al een tijdje opgeklaard: twee cruciale factoren die de fijnstofconcentraties in de lucht dit jaar doen pieken. In 16 van de 40 Vlaamse meetstations is de Europese limiet dit jaar al overschreden, Borgerhout en Moerkerke schurken tegen het maximum aan. De zwarte plekken op de kaart bevinden zich allemaal rond industriële zones en drukke verkeersaders, en in de buurt van de havens van Gent en Antwerpen.
Fijn stof kost elke Belg naar schatting 13 maanden van zijn leven. De minuscule stofdeeltjes komen vrij bij verbrandingsprocessen. Ze kunnen astma, hart- en vaatziekten, longkanker en plotse hartaanvallen veroorzaken.
Sinds 2005 bepaalt Europese reglementering dat elk meetstation maximaal 35 dagen per jaar meer dan 50 micogram kleine stofdeeltjes per kubieke meter mag registreren. Vlaanderen heeft die norm nog nooit gehaald. In de recessiejaren 2008 en 2009 stonden er slechts 9 hotspots op de kaart, vorig jaar amper 5.
Dat de zwarte plekken op de kaart dit jaar uitbreiden als inktvlekken bewijst volgens fijnstofspecialist Erik Grietens van de Bond Beter Leefmilieu dat het beleid "zwaar tekort schiet". "De 'goede jaren' waren enkel het gevolg van gunstige meteorologische omstandigheden en een afname in het vrachtverkeer door een dip in de industrie", meent Grietens. "Daar komt bovenop dat België een netto-exporteur is: er belandt meer fijnstof van ons bij de buurlanden dan dat de wind buitenlandse deeltjes naar België brengt. Dat betekent dat ons beleid slechter is dan in de buurlanden."
Grietens staat niet alleen in zijn kritiek: in april daagde de Europese Commissie ons land voor het Europees Hof. Vlaanderen, Brussel en Wallonië "hebben gefaald in een effectieve aanpak van de uitstoot van fijn stof", klonk het toen. De procedure voor de rechtbank kan mogelijk uitdraaien op een miljoenenboete.
Uplace
Vrijdag maakte de Vlaamse regering bekend dat de taks voor het inschrijven van een wagen - nieuw of tweedehands - gebaseerd wordt op de CO2-uitstoot, het brandstoftype en de leeftijd van de wagen. Door geen rekening te houden met de uitstoot van fijn stof laat het beleid kansen liggen, vindt de BBL. "Dit stimuleert de verdieseling: zuinige dieselwagens stoten weinig CO2 uit, maar een hoop fijn stof." Dieselwagens stoten tot 50 keer meer fijn stof uit dan benzinemotoren, en België hoort al bij de Europese dieselkampioenen. Diesel stoot ook drie keer zoveel giftige stikstofoxides uit.
Een tweede voorbeeld van slecht bestuur ziet de BBL in Uplace, het gigantische shopping- en wooncomplex dat in Machelen moet verrijzen. Eind oktober keurde de Vlaamse regering de bouwvergunning goed. "Uit alle milieu-effectenrapporten blijkt dat de mobiliteitsstroom in de rand rond Brussel geweldig zal toenemen. Terwijl in veel landen net de stap wordt gezet naar versterking van de stadskernen: als werk, school en recreatie in de stad geconcentreerd worden is het veel gemakkelijker om openbaar vervoer in te zetten. De Vlaamse regering blijft de auto stimuleren."
Een laatste gemiste kans ziet Grietens in het uitblijven van lage-emissiezones: Londen voert een tolbeleid om wagens uit de binnenstad te weren, in sommige Franse steden zijn oude dieselwagens niet meer welkom en op andere plaatsen wordt vrachtverkeer geweerd. "De stad Gent zou ook graag dergelijke initiatieven nemen, maar er is gewoon geen wettelijk kader. Die debatten verzanden in juridische discussies over wie bevoegd is: Vlaanderen of België." (SVL)