Almaar meer Belgen kunnen basisbehoeften niet betalen

Het is vandaag de Dag Zonder Krediet, en overbodig is dat niet. Almaar meer Belgen slagen er immers niet in hun facturen te betalen. Volgens cijfers van de Nationale Bank is het aantal dossiers in collectieve schuldenregeling eind oktober gestegen tot 93.884, wat 9,4 procent meer is dan oktober vorig jaar. Het ziet er dan ook naar uit dat volgend jaar de trieste kaap van 100.000 dossiers gehaald wordt.

En dan gaat het nog maar over het topje van de ijsberg, want collectieve schuldregeling is de meest drastische stap, waarbij de rechtbank het beheer over de inkomsten van de schuldenaar doorgeeft aan een advocaat, notaris of OCMW, die dan het budget beheert.

"Mensen in bemiddeling of met een afbetalingsplan hebben nog het perspectief dat ze op een redelijke termijn weer uit de miserie raken", zegt Piet Van Schuylenbergh van het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling (VCS). "Mensen in collectieve schuldregeling hebben dat vooruitzicht niet, ze gaan als het ware persoonlijk failliet. Het is triestig om te zien hoeveel mensen in die situatie verzeild raken, én het betekent dat er iets fundamenteel scheef zit."

Want niet alleen stijgt het aantal Belgen met een financiële put, ook het type schulden verandert. Sukkelden mensen pakweg vijf jaar geleden nog met de afbetaling van hun hypotheek of dure consumptiegoederen, dan krijgen ze nu zelfs hun basisbehoeften niet meer betaald. Openstaande ziekenhuisfacturen, energierekeningen of achterstallige huishuur, schuldbemiddelaars zien het allemaal passeren.

"Het is duidelijk crisis", zegt Van Schuylenbergh. "Ook basisproducten worden duurder, waardoor mensen hun financiële buffer zien wegvallen. Ze maken schulden, en belanden zo in een spiraal die niet meer houdbaar is."

Overleven

Volgens cijfers van het VCS worstelden in 2008 nog 45 procent van de mensen in schulden met hun energiefactuur, in 2009 was dat al 57 procent. Voor gezondheidsschulden is de evolutie gelijkaardig, van 35 naar 46 procent. Recentere cijfers zijn er niet, maar er is volgens het VCS geen reden om aan te nemen dat die tendens zich niet voortzet. "De energiefactuur is de voorbije twee jaar bijna verdubbeld, dat is toch niet normaal? Voor veel mensen betekent dat een ferme hap uit hun budget", zegt Jan Peeters (sp.a). Als burgemeester van Herentals ondertekent hij vandaag het 'Groot Schuldenboek', om de schuldenproblematiek aan te klagen. "Zelfs in tijden van besparing moeten de laagste uitkeringen omhoog. Mensen die daar afhankelijk van zijn, kunnen niet overleven zonder schulden te maken."

Dat Peeters aan de alarmbel trekt, is ook omdat het probleem grote druk legt op het OCMW. "Steeds meer mensen met schulden vragen hulp, en we hebben de middelen niet om daarop in te gaan."

Volgens Hilde Linssen van het Vlaams Netwerk van Verenigingen waar Armen het Woord Nemen leidt dat tot schrijnende toestanden. "De werkdruk bij de OCMW's ligt zo hoog dat ze er mensen die nog niet al te diep in de problemen zitten vragen om later terug te komen, als ze helemaal verzuipen. Er is weinig ruimte voor preventie. Terwijl dit alle lagen van de bevolking treft, van alleenstaande moeders over zelfstandigen tot gezinnen bij wie iemand zijn job kwijt is."

Linssen vraagt ook een strengere reglementering op kredieten in bijvoorbeeld elektronicaketens, omdat minder weerbare mensen zich te makkelijk laten strikken. "Tegelijk stapten schuldeisers nog nooit zo snel naar een deurwaarder, zelfs scholen. Waar vroeger schulden in der minne geregeld werden, krijgen mensen nu meteen aanmaningen. Mét intrest en dossierkosten. Zo betalen schuldenaars dubbel."