Netanyahu verrast vriend en vijand met eenheidscoalitie
Israël ging maandagavond slapen met de gedachte dat er begin september vervroegde verkiezingen zouden worden gehouden. Dat dacht iedereen. Dinsdagochtend stonden de Israëliërs op met nieuws dat niemand voor mogelijk had gehouden.
Premier Netanyahu bleek 's nachts een nieuwe, brede coalitie gesmeed te hebben met Kadima, de partij van Shaul Mofaz, tot een paar dagen daarvoor een van zijn grootste critici.
Dinsdag stond het tweetal de pers gniffelend te woord: "Deze coalitie is goed voor de veiligheid, de economie en de stabiliteit van het land." Verkiezingen zullen nu pas in oktober 2013 gehouden worden, de oorspronkelijke datum. Mofaz wordt vicepremier en krijgt daarnaast de opdracht "het vredesproces met de Palestijnen tegen het licht te houden".
Volgens waarnemers krijgt de nieuwe coalitie een 'gematigder uitstraling' dan de regering die Israël de laatste drie jaar heeft gehad. Mofaz, zelf van Iraanse afkomst, is minder fel als het nucleaire programma van Iran ter sprake komt. Bovendien zal de nieuwe coalitie, zo wordt verwacht, een eind maken aan de uitzonderingspositie van ultraorthodoxe Israëlische jongemannen die sinds jaar en dag vrijgesteld zijn van militaire dienstplicht.
Politieke meesterzet
Politieke waarnemers spreken van een "politieke meesterzet" van "koning Bibi", de bijnaam van Netanyahu. Likud en Kadima bezitten nu, samen met Israel Beitanu (de partij van minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman) en het orthodoxe Shas 94 van de 120 Knessetzetels. Zelden in zijn 64-jarige bestaan heeft Israël zo'n brede regeringscoalitie gehad.
Kadima ('voorwaarts') ontstond in 2005 als een afsplitsing van Likud, de partij van de huidige premier Netanyahu. Interne twisten over het ontruimen van Joodse nederzettingen in de Gazastrook brachten partijleider Ariël Sharon, die voorstander was van ontruiming, ertoe een nieuwe partij op te richten: Kadima.
Tijdens de vorige verkiezingen, in 2009, Sharon lag al drie jaar in coma na een hersenbloeding, werd Kadima opnieuw de grootste partij van het land. Toenmalig partijleider Tzipi Livni, voorstander van vredesbesprekingen met de Palestijnen, wist echter geen coalitie te smeden. Dat lukte Netanyahu wel, met hulp van rechtse en ultraorthodoxe partijen.
Oude vrienden
Livni ruimde onlangs het veld, na een interne strijd met Shaul Mofaz, een voormalige generaal en minister van Defensie. In recente peilingen stond Kadima er slecht voor.
De verrassende deal tussen Mofaz en Netanyahu werd vorige week al gesloten, zo wordt geopperd in de Israëlische pers. Vorige week overleed historicus Benzion Netanyahu, de vader van de premier, op 102-jarige leeftijd. Het is gebruikelijk dat de familie een week lang rouwt. Tijdens deze 'shiva' kwam ook Mofaz zijn respect betuigen. Het tweetal heeft daar al even over een nieuwe coalitie gesproken, zeggen bronnen rond premier Netanyahu.
Mofaz kent de familie Netanyahu goed. Hij maakte als officier deel uit van de elite-eenheid Sayeret Matkal die in 1976 op spectaculaire wijze door Duitse en Palestijnse terroristen gegijzelde Joodse vliegtuigpassagiers bevrijdde op het vliegveld van Entebbe in Oeganda.
De oudere broer van Netanyahu, Yonathan, die de actie leidde, kwam daarbij als enige Israëlische militair om het leven.