Voor Europa is de Krim geen oorlog waard
De Europese staats- en regeringsleiders kondigen economische sancties aan tegen Rusland. Maar wanneer die worden uitgevoerd, is niet helemaal duidelijk.
Als je iemand hard slaat, krijg je pijn in je vuist", hield de Britse premier Cameron zijn EU-collega's voor. Bovendien is er een goede kans dat de ander terugmept. Niettemin besloten de Europese regeringsleiders verreikende, en dus pijnlijke, economische strafmaatregelen tegen Rusland voor te bereiden. Wat de vraag oproept: wanneer wordt die klap uitgedeeld?
Juist op dit punt bleven premier Di Rupo en zijn EU-collega's vaag. Als Rusland "verdere stappen neemt die Oekraïne destabiliseren", luidt het antwoord. Maar wat die stappen zijn en wanneer precies sprake is van destabilisatie, wordt bewust niet scherp gedefinieerd. De leiders laten zich geen dwangbuis aanmeten.
Daarvoor is de situatie in Oekraïne en op het door Rusland ingelijfde Krim-schiereiland te complex. Een puur mathematische aanpak - bij zoveel punten is het boem! - doet geen recht aan de ernst van het conflict. Het zou bovendien president Poetin uitnodigen steeds op en net over de rode streep te stappen. "We hebben manoeuvreerruimte nodig", zei EU-president Van Rompuy na afloop van de ontmoeting met de regeringsleiders.
Minstens zo belangrijk is dat economische sancties - wapenembargo, exportverboden, stilleggen financiële relaties - de lidstaten zwaar maar niet in gelijke mate treffen, zeker als Rusland die met gelijke munt terugbetaalt. Cypriotische banken en hotels drijven op Russische bezoekers. Duitse, Italiaanse, Letse, Estse en Litouwse huishoudens verwarmen zich met Russisch gas. De Londense City kent vele Russische miljonairs en de Nederlandse export naar Rusland bedroeg vorig jaar 6,9 miljard euro. Boosheid heeft een prijs.
De handelsoorlog wordt pas afgekondigd als Russische militairen op grote schaal Oost-Oekraïne binnentrekken, zeggen betrokken Europese diplomaten. Tot die tijd richt de EU zich vooral op het politiek en diplomatiek isoleren van Rusland als straf voor de annexatie van de Krim. Steeds meer getrouwen van Poetin mogen de EU niet meer in en hun in Europa gestalde rijkdommen worden geblokkeerd. De G8 wordt vermoedelijk de G7, de top van deze geïndustrialiseerde landen in Sotsji gaat vermoedelijk niet door. Ook de EU-Ruslandtop is geschrapt. En volgens Van Rompuy werpen mogelijke economische strafmaatregelen hun schaduw al vooruit: grote investeerders beginnen Rusland te mijden of vragen meer rente. "Rusland betaalt een hoge prijs voor zijn daden", aldus Van Rompuy.
Verder zet de EU haar meest succesvolle wapen in: de export van welvaart en democratie naar Oekraïne, dan keert de bevolking zich vanzelf van Moskou af. Vrijdagochtend tekenden de EU-leiders een politiek samenwerkingsakkoord met Oekraïne, nog voor de zomer volgt een handelsovereenkomst en er komt een hulppakket ter waarde van 11 miljard euro.
Voor de Krim resteert daarmee de status quo waarmee de EU zich feitelijk neerlegt bij de annexatie van de Krim. Natuurlijk wordt die veroordeeld en als illegaal bestempeld, maar de Krim is geen handelsoorlog waard, laat staan een echte oorlog. Zoals een hooggeplaatste EU-ambtenaar het vrijdag verwoordde: "De Krim wordt een van die bevroren conflicten, net als de bezetting van Noord-Cyprus. Daarvoor geldt de aanpak van 'het strategische geduld'."