Het wapen tegen mannelijk geweld is een vrouw

Het applaus en gejoel in het parlement bij Samba-Panza's verkiezing stak maandagavond schril af tegen de moordpartijen door zowel islamistische als christelijke milities die elders in het land onverminderd doorgingen. Daags voor de stemming werden twee moslims nog gelyncht door een christelijke militie, op nauwelijks een kilometer van de Assemblée. Het bloedvergieten door ongecontroleerde militieleden zet zware druk op de eerste vrouw ooit die het land moet leiden tijdens de transitieperiode naar nieuwe verkiezingen, ergens volgend jaar.

Samba-Panza was al burgemeester van Bangui sinds mei vorig jaar. Ze moet nu het gezag herstellen van de geïmplodeerde instellingen. VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon zei meteen overtuigd te zijn dat Samba-Panza "de vrije val" van het land kan stoppen. Van de bevolking krijgt ze alvast het volste vertrouwen. In de straten van Bangui werd maandagavond voor het eerst sinds lang nog eens gefeest. Het gevoel overheerst dat een vrouw de vicieuze spiraal van geweld door mannen kan doorbreken waarbij alleen al in de voorbije zes weken meer dan duizend doden vielen.

Samba-Panza was in het verleden kaderlid bij een verzekeringsbedrijf, werd zelfstandig zakenvrouw, maar heeft ondertussen vooral veel ervaring als vredesmakelaar.

Telkens het land sinds 1996 verzeilde in conflicten, waaronder de eerste burgeroorlog (2004-'07), leidde ze mee de verzoeningsgesprekken tussen de strijdende partijen. Tijdens de voorbije negen maanden, waarin het land geleid werd door de zwakke rebellenleider Michel Djotodia, koos ze als burgemeester van Bangui bewust geen partij - tenzij voor de ongewapende burgers die bescherming nodig hadden. Ze zal nu moeten overlegkanalen creëren om de christelijke milities, de zogeheten Anti-balaka, en de restanten van de islamistische rebellen, de Seleka, te overtuigen de wapens neer te leggen. De komst van een EU-vredesmacht van 500 militairen, die eind februari de reeds aanwezige 1.600 Franse en 4.400 Afrikaanse vredestroepen komt versterken, zal haar argumenten kracht moeten bijzetten.

Samba-Panza erkende dat de inzet van de vredesinspanningen enorm is. "Ons land staat op instorten", zei ze. "De situatie is catastrofaal. Meer dan ooit heeft onze natie iemand nodig die iedereen samenbrengt." Ze noemde haar "vrouwelijke gevoeligheid" een cruciaal ingrediënt dat kan helpen om vrede te stichten.

Onafhankelijke geest

Integriteit is haar kernwaarde. Westerse diplomaten waren getuige hoe leden van de Assemblée haar voorstelden te betalen voor hun stem, wat ze resoluut weigerde. Kenschetsend voor haar, vertelde ook ex-premier Anicet Georges Dologuélé aan Radio France Internationale (RFI). "Ze is een vrouw met een onafhankelijke geest die reeds moeilijke situaties het hoofd heeft geboden, vooral inzake organisatie van verkiezingen, nationale verzoening en vrede. Ik denk dat dat ze op dit ogenblik van onze geschiedenis ons veel kan bijbrengen, op voorwaarde dat ze zich omringt met de juiste mensen."

Alvast een positieve ontwikkeling gisteren is dat zowel de leiders van de islamistische als de christelijke milities haar komst verwelkomen. "De Seleka zullen deze toekomstige presidente steunen in haar vredesinspanningen", zei hun leider, generaal Ousman Mahamat Ousman, die haar vertrouwt hoewel Samba-Panza christelijk is opgevoed.

Ook de politieke leider van de Anti-balaka was lovend. "We roepen onze manschappen op het staakt-het-vuren in acht te nemen", zei Lévy Yakété. "De bevolking heeft genoeg geleden. We moeten de nationale eendracht herstellen."

Samba-Panza is daar uiterst geschikt voor door haar afkomst. Geboren in Tsjaad uit een Kameroense vader en een Centraal-Afrikaanse moeder noemt ze zich een 'regionaal product van integratie'. "Ook al heb ik maar één nationaliteit, ik behoor toe aan drie landen. Deze culturele mengeling heeft me verrijkt, en staat me toe om een open geest te hebben."