Prins Filip al twintig jaar op de reservebank
Belgische vorsten hebben niet de gewoonte vrijwillig troonsafstand te doen. Het feit dat de politieke klasse geen vertrouwen heeft in kroonprins Filip (53) verhoogt zijn kansen ook al niet.
Als koning Boudewijn in 1993 onverwacht overlijdt in het Spaanse Motril, is de algemene verwachting dat Filip hem zal opvolgen. De prins wacht heel de nacht op een telefoontje. Tevergeefs. Niemand neemt de moeite om hem te laten weten dat het Albert is die zijn broer zal opvolgen. Twee decennia later zit Filip nog steeds op de reservebank.
Op het moment dat Albert koning wordt, verhuist Filip, als 33-jarige, van de schaduw van zijn oom naar de schaduw van zijn vader. Hij is nu officieel kroonprins en volgt zijn vader op aan het hoofd van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel.
Sindsdien reist hij vier keer per jaar de hele wereld rond met een economische zending. Maar als de Belgische vorst vandaag zijn jaarlijkse toespraak voor de 'gestelde lichamen' houdt in het paleis van Brussel, moet Filip net als de 500 andere gasten blijven zitten terwijl Albert het woord voert.
Burggraaf Etienne Davignon kent de kroonprins. Als voorzitter van de Bilderberggroep nodigde hij Filip verschillende keren uit op de informele bijeenkomsten van wereldleiders en CEO's van multinationals. "In tegenstelling tot in Nederland en Engeland is er bij ons onvoldoende plaats voor de leden van de koninklijke familie die geen koning zijn", verklaarde de minister van Staat enkele jaren geleden. "Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe moeilijker het voor hen wordt om wat bewegingsruimte te vinden. De structurele handicap is dat ze niet echt weten wat er van hen wordt verwacht. Ze vragen zich constant af: doe ik te veel of juist te weinig?"
Precies dat is een van de grote handicaps van Filip. Terwijl Willem-Alexander na Nederlandse sportieve successen samen met de sporters en supporters uit de bol gaat, houdt de houterige Belgische kroonprins het na een gouden medaille op een beleefd telefoontje met felicitaties.
Niet dat koning Albert in de fleur van zijn leven verkeert. De vorst is moe. Hij is de onophoudelijke politieke crisissen in ons land stilaan ook beu en heeft weinig zin om na de verkiezingen van 2014 - hij viert dat jaar zijn 80ste verjaardag - nog maar eens de vorming van een regering te moeten begeleiden.
Protocollair
Het idee om samen met koningin Paola wat meer tijd op hun jacht of in hun buitenverblijf in het Zuid-Franse Châteauneuf-Grasse te kunnen doorbrengen, wordt steeds aanlokkelijker. Alleen zien de meeste politici een snelle troonsopvolging in België niet echt zitten.
Er is niet alleen het instabiele politieke klimaat en de onstuitbare opmars van de N-VA, een partij die openlijk republikeins is. Daarnaast woedt ook het debat rond het inperken van de rol van de koning en een protocollaire monarchie.
Weinig krediet
Niemand in de Wetstraat gelooft dat Filip over de noodzakelijke expertise beschikt om een politieke crisis in goede banen te kunnen leiden. De kroonprins probeert contacten te leggen met de politieke wereld door op een informele basis politici bij hem thuis uit te nodigen voor etentjes. Maar dat heeft hem nog niet echt veel krediet opgeleverd. Zijn vader houdt hem ook bewust ver weg van elke taak die verder gaat dan handjes schudden en glimlachen.
Zeggen dat er in de Wetstraat een zeker scepticisme heerst, is dan ook een understatement. Enkele uitlatingen en publieke stellingnames van de prins hebben de politieke wereld duidelijk afgeschrikt. "Iedereen vraagt zich af of Filip de intelligentie en de nederigheid van zijn vader zal hebben", zegt een toppoliticus, die daarmee de mening van heel wat collega's samenvat.
De grote vraag is of de regels aangepast moeten worden voor Filip de troon bestijgt. Een eerste stap in de hervorming van de monarchie, een aanpassing van het systeem van de dotaties, zit in volle voorbereiding. Over verregaande aanpassingen blijft het voorlopig muisstil.
Ondertussen gaat het in Laken van kwaad naar erger. Prins Laurent die moeite blijft hebben om binnen de lijntjes te kleuren, koningskinderen die elkaar openlijk tegenspreken als het over hun dotaties gaat, groeiende irritatie bij de publieke opinie over de weinig transparante financiën... Zelfs koningin Fabiola die in opspraak kwam met haar omstreden stichting en tegenwoordig mededelingen naar het persagentschap Belga stuurt.
Het is dan ook niet onlogisch dat heel wat politici de mening van gewezen Senaatsvoorzitter Armand De Decker (MR) beginnen te delen: "Het meest aangewezen is dat Albert zo lang mogelijk op de troon blijft."