Verrassing: aarde wordt groener

De eerste associatie die we vandaag maken bij 'regenwoud' is 'vernieling'. Een analyse van twintig jaar satellietbeelden toont echter dat er elders steeds meer groen is bijgekomen. Het gemiddelde aan beplanting is zodanig gestegen, dat in het groen op de planeet vandaag vier miljard ton meer koolstof opgeslagen zit dan in 2003.

Planten en bossen zijn een ideale spons voor CO2, dat bestaat uit koolstof en zuurstof. Planten onttrekken het aan de atmosfeer en zetten het om in voedingsstoffen, waarbij ze de koolstof opslaan. Geschat wordt dat planten liefst een vijfde van de CO2 opslorpen die de mens uitspuwt door de verbranding van fossiele brandstoffen.

In Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië is echter grootschalige ontbossing aan de gang om ruimte te maken voor landbouwgrond. Australische onderzoekers zien dat op satellietbeelden gebeuren in de zogenaamde 'boog van ontbossing'. Dankzij actief beleid, maar ook omdat het bos her en der echt op is, is er een licht dalende trend.

Maar in gematigder en noordelijker streken komt meer groen bij. Zo is in Rusland bos gaan groeien op de enorme landbouwcoöperaties uit voormalige sovjetrepublieken. Ondertussen deed China de laatste decennia grote inspanningen om te herbebossen. In savannes en in gebieden met vooral struikgewassen in Australië, Afrika en Zuid-Amerika is veel meer begroeiing bijgekomen omdat het daar nu meer dan vroeger regent, een gevolg van de opwarming van de aarde. Op plaatsen in het hoge noorden waar door de opwarming het ijs smelt, komt ook beplanting zoals dennenbossen bij.

Nieuwe meetmethode

Xiu Liu (universiteit New South Wales) en zijn collega's, die hun bevindingen publiceerden inNature Climate Change, gebruikten een nieuwe meetmethode: satellietgegevens die de radiofrequentie vanuit het aardoppervlak weergeven. Zo goed als alle voorwerpen geven een kleine elektromagnetische straling af. Die draagt informatie over de temperatuur en de vochtigheid van het object.

Op basis daarvan kunnen wetenschappers precies zien waar er planten zijn. Liu en co. verzamelden die informatie van de laatste twintig jaar. "Die aanpak laat voor het eerst toe veranderingen in de biomassa op aarde van maand tot maand op te volgen", schrijft het team.

De vergroening is uiteraard positief. "Dit toont dat beleid werkt. China levert massale inspanningen en de positieve trend in het regenwoud is deels dankzij de ingrepen van Brazilië. Daardoor is er een nettowinst van vier miljard ton koolstofopslag", zegt ontbossingsexpert Bart Muys (KU Leuven).

Maar onderzoekers waarschuwen voor de conclusie dat de kwestie hiermee opgelost is. Want in het tropisch regenwoud gaat de ontbossing door en het nieuwe groen compenseert dat maar voor de helft. "En vier miljard ton extra opslag is minimaal als je het vergelijkt met de zestig miljard ton CO2-uitstoot die in dezelfde periode in de atmosfeer terechtgekomen is, door verbranding van fossiele brandstoffen en cementproductie", zegt Liu.

Bovendien maakt niet alleen de massa maar ook de soort groen een verschil. "De savannes en het struikgewas zijn gevoelig voor regenval. Het ene jaar kan het erg nat zijn en zullen de planten veel CO2 opnemen. Het volgende jaar kan het erg droog zijn of gaan branden, waardoor dat effect weer ongedaan gemaakt wordt", gaat Liu verder. De gemiddelde begroeiing op de planeet mag dan wel zijn toegenomen, die nieuwe planten zijn deels van mindere kwaliteit dan de regenwouden die nog altijd in ijltempo aan het verdwijnen zijn.

Muys: "Het nieuwe groen in de savannes is opmerkelijk, maar dat is klimaatafhankelijk en dus labiel. De waarschuwing dat de biomassa de CO2-uitstoot niet zomaar kan bijhouden, blijft overeind."