Direct naar artikelinhoud

Waar zit 'ontaarde kunst' van nazi-Duitsland?

Deze maand zet het Victoria & Albert Museum in Londen voor het eerst de nazi-inventaris van 'ontaarde kunst' online . Vóór het uitbreken van WOII hadden de nazi's duizenden werken in beslag genomen omdat ze niet strookten met Hitlers kunstopvattingen.

In de loop van de jaren '30 legde het Hitler-regime een inventaris aan met 16.558 moderne kunstwerken van beroemde meesters, zoals Picasso en Van Gogh, die volgens de nazi-ideologie 'ontaard' of 'gedegenereerd' waren. Die werken werden vooral in 1937 en 1938 bij diverse musea in beslag genomen en daarna geveild of simpelweg vernietigd. Het Victoria & Albert Museum kwam zeventien jaar geleden in het bezit van die inventaris en zal de lijst in de loop van deze maand openbaar maken. De lijst is getypt en bevat een alfabetisch overzicht van locaties - van Aachen tot Zwickau. Bij elke locatie staat een lijst van kunstenaars en werken. Een kunstwerk dat met een kruisje is aangemerkt, werd vernietigd.

Cruciale bron

Heike Zech, conservator van de Gilbert Collection in het V&A, verklaarde aan de Britse krant The Independent: "De inventaris is een cruciale bron om te begrijpen wat er met de meeste van die kunstwerken gebeurd is. We willen nu iedere geïnteresseerde de kans geven om het originele document te bekijken."

Een van de redenen waarom het V&A vaart zet achter de bekendmaking is de ontdekking van 1.400 kunstwerken vorig jaar in een appartement in München. Die werken waren afkomstig van een collectie die bijeengebracht was door Hildebrand Gurlitt, wiens naam meermaals opduikt in de V&A-inventaris van ontaarde kunst. Uit de lijst blijkt ook dat nazi-kopstuk Herman Goering drie werken van Vincent van Gogh aankocht.

Het leeuwendeel van de 'ontaarde' kunstwerken werd in de jaren 1937 en 1938 door de nazi's in beslag genomen. Meestal ging het daarbij om kunst die nu als 'modern' of 'modernistisch' beschouwd wordt. Wat niet simpelweg figuratief was, werd door de nazi's verketterd als gedegenereerd en vervolgens geconfisqueerd. Veel van de in beslag genomen kunstwerken werden in 1937 getoond op de expositie Entartete Kunst in München. De bedoeling van die tentoonstelling was educatief: de nazi's wilden tonen hoe 'slechte kunst' eruitzag.

V&A hoopt met de online publicatie van het document verder onderzoek aan te moedigen.