Terug naar de toekomst

De opzet van deze voorstelling is op zijn zachtst gezegd een uitdaging, niet het minst voor de spelers. Net zoals de titel een palindroom is - dat je van voor naar achter en van achter naar voor kunt lezen - is de voorstelling dat immers ook. En dat betekent dat je het eerste halfuur van de voorstelling kijkt hoe de spelers zich voornamelijk achterwaarts op de scène bewegen. Hun woorden - een taaltje dat klinkt als een mix van Zweeds en een of ander oud-Iers dialect - zijn in wezen Engels, maar dan achterstevoren uitgesproken.

Wat wel de loop van de 'normale' evolutie volgt, is het beeldverhaaltje dat je erbij krijgt: de evolutie van onze wereld. Van Adam en Eva en de boom met de verboden vrucht, langs het nageslacht met de ballon, een zee van plastic zakjes en een gouden afgodsbeeld dat wordt opgericht. Ziehier onze wereld: ooit ongerept en nu bevuild door kapitalisme en eigenbelang. Het is de wat simpele boodschap die hier doorklinkt, maar de échte boodschap zit in het vervolg.

Kierkegaard

Uitgaande van de uitspraak van de filosoof Kierkegaard - "Het leven moet voorwaarts geleefd worden, maar kan alleen achterwaarts worden begrepen" - zakt vervolgens het doek en wordt wat we net gezien hebben in rewind geprojecteerd. Dat alles wordt ondersteund door de muzikanten van het Spectra Ensemble, die 'The Disintegration Loops' brengen, een minimalistische compositie van William Basinski die de laatste hand aan dit werk legde op 11 september 2001. Een keerpunt in onze geschiedenis en ook het keerpunt voor deze voorstelling.

Plots krijgen de beelden van weleer een andere connotatie: het afgodsbeeld dat nu wordt neergehaald, herinnert aan het standbeeld van Saddam Hoessein, de poëtische kracht van plastic zakjes die plots weer in de hemel worden opgenomen, de ontroering als de boom weer zijn takken krijgt. En daartussen de performers - de mens - zich onhandig voortbewegend en sprekend in een taal die we wel kennen, maar door het gebrek aan intonatie stuntelig klinkt. Als kleine kabouters terug naar af. Het is een naïeve idylle die Ontroerend Goed ons voorspiegelt, maar met een revolutionaire boodschap. Wat als we de geschiedenis konden keren, zouden we geleerd hebben uit onze fouten uit de toekomst?

Het is niet voor het eerst dat Ontroerend Goed het teruggaan naar het prille begin als dramaturgische beweging in een voorstelling steekt (A History of Everything begon in het nu-moment om terug te keren tot de big bang), maar het is wel zo dat Ontroerend Goed ditmaal de dramaturgie op de voorstelling laat primeren of althans op de beperkingen ervan stoot. Zo strak en juist als het rewind-format immers ook zit, eenmaal je dat doorhebt, blijf je bij de film toch wat op je honger zitten en mis je die verrassende angels die Ontroerend Goed doorgaans net zo straf en pinnig maken. Hier wordt de inhoud door de vorm gegijzeld, maar ook dat is misschien een teken des tijds?

Dit seizoen op tournee. www.ontroerendgoed.be