Wie zal de kernramp betalen?
De schadevergoedingen die Electrabel moet betalen bij een mogelijke kernramp zijn veel te laag. Zeker nu Tihange 1 tien jaar langer openblijft. Dat zeggen twee rechtsproffen. Nu zou Electrabel hoogstens moeten opdraaien voor 1,2 miljard euro, nog niet 1 procent van de geschatte schade.
De regering heeft beslist om Tihange 1 vijftig jaar open te houden, tot 2025. Die beslissing houdt risico's in, al is het maar omdat zoiets nog nooit eerder gebeurd is. De oudste centrale in Europa draait vijfenveertig jaar. Tihange 1 heeft een originele houdbaarheidsdatum van dertig jaar. Niemand weet precies hoe alle reactoronderdelen zullen reageren na vijf decennia draaien, pompen, stomen.
Die onzekerheid maakt, zo zeggen Michael Faure (Universiteit Maastricht) en Tom Vanden Borre (KU Leuven), dat de huidige aansprakelijkheidsregeling met Electrabel moet worden aangepast. Het risico wordt groter, dus moeten ook de schadevergoedingen naar omhoog. Dat schrijven de professoren energierecht in een nieuwe studie van Greenpeace.
Bij een ramp zou Electrabel vandaag hoogstens 1,2 miljard euro aan schadevergoedingen moeten uitbetalen. Volgens berekeningen van de Europese Commissie bedraagt de schade van een kernramp in Europa 186 miljard euro. "De kost van een kleine oorlog", concluderen hun experts. De uitbater van de kerncentrale moet dus niet eens 1 procent van die kosten ophoesten. De rest is voor de staat.
"Laat ons eerlijk zijn: dat is toch een aberratie", reageert Vanden Borre. "Nu Tihange 1 langer openblijft, is de nood aan serieuze schadevergoedingen groter dan ooit."
Maximaal inspannen
Vanden Borre zou dat een goede zaak vinden voor de slachtoffers, voor de belastingbetaler én voor de uitbaters zelf. "Als bedrijven weten dat ze niet makkelijk zullen 'ontsnappen' na een ramp, kan dat een extra stimulans zijn om echt alle veiligheidsmaatregelen strikt na te leven."
De huidige bedragen werden begin jaren zestig berekend. De beperking van de schadevergoedingen kwam er omdat overheden vreesden dat geen enkel energiebedrijf zich anders zou wagen aan de bouw van kerncentrales. De centrales zouden onmogelijk te verzekeren zijn.
Ook Vanden Borre beseft dat zelfs een multinational als GDF Suez, het Franse moederbedrijf van Electrabel, niet in staat is om de volledige kost van een kernramp te vergoeden. "Maar we kunnen toch eisen dat ze zich maximaal inspannen? Net zoals ik het normaal vind dat constructeurs van onderdelen van kerncentrales aansprakelijk gesteld worden, wat nu ook niet kan. Als bewezen wordt dat bijvoorbeeld Mitsubishi een fout heeft gemaakt bij de constructie van een stoomgenerator moet het bedrijf daar op aangesproken kunnen worden na een ramp."
In heel wat andere Europese landen moeten de uitbaters van kerncentrales een nog kleiner bedrag ophoesten. In Frankrijk zijn ze aansprakelijk voor 91 miljoen euro. In onder meer het Verenigd Koninkrijk (168 miljoen) en Spanje (700 miljoen) ligt de lat ook lager. In de Verenigde Staten bestaat wel een 'de vervuiler betaalt'-regeling, waarbij uitbaters alleen verantwoordelijk zijn. De overheid zal er niet bijspringen.
Extra risico
Electrabel reageert dat het de huidige wetgeving volgt. "Als die verandert, zullen wij ons aanpassen", laat woordvoerder Geetha Keyaert weten. Het bedrijf betwist dat een levensduurverlenging van Tihange 1 een extra risico inhoudt. "Wij doen er alles aan om de veiligheid te waarborgen. Er wordt continu geïnvesteerd in de centrale."