Regering ziet in kernreactoren 'enige manier om broeikasgassen af te stoppen'

Zweden gaat weer nucleair

De Zweedse regering wil na drie decennia het moratorium op de bouw van nieuwe kernreactoren schrappen. Volgens de regering in Stockholm kan alleen zo de uitstoot van nieuwe broeikasgassen tegengehouden worden.

door maarten rabaey

Stockholm l Milieuorganisatie Greenpeace vermoedt een verkiezingsmanoeuvre.

Het voorstel van de centrumrechtse coalitie voorziet in de gefaseerde vervanging van de huidige tien kernreactoren in drie centrales (Oskarshamn, Ringhals en Forsmark) door een nieuwe generatie. Het parlement moet zich op 17 maart over het wetsontwerp uitspreken.

Zweden is wereldleider op het gebied van hernieuwbare energie. Toch volstaat volgens de regering de ontwikkeling van alternatieve stroombronnen, zoals waterkracht- en windenergie, niet om aan de vraag van de consument en de industrie te voldoen en tegelijk een uitweg te vinden voor de schadelijke emissies van fossiele brandstoffen als aardolie en -gas. Volgens Zweedse media speelt ook de gedeeltelijke en dure afhankelijkheid van Noorwegen als energieleverancier een bepalende rol.

Slagveld

Zweden besliste in 1980 na een referendum om kernenergie af te bouwen. Sindsdien zijn slechts twee van de twaalf reactoren gesloten. Kernenergie staat nu nog in voor de helft van de Zweedse elektriciteitsvoorziening. Premier Fredrik Reinfeldt zegt dat hij zich niet gebonden voelt door het referendum "omdat het niet in alternatieven voorzag".

De volksraadpleging kwam er destijds na het zware ongeval in een kernreactor op Three Mile Island in Pennsylvania. Daar werd een ramp vermeden omdat de radioactieve brandstof niet ontsnapte. Dat gebeurde wel tijdens de catastrofe in de sovjetkerncentrale van Tsjernobyl (toen USSR, nu Oekraïne) op 26 april 1986. Zweden werd zwaar getroffen door de radioactieve fall-out omdat het er op dat ogenblik regende.

Onder meer door deze tastbare gevolgen verzetten milieuorganisaties zich tegen elke nieuwe kernreactor. "De meerderheid van de publieke opinie is vooral geïnteresseerd in goedkope elektriciteit, hier zowat de goedkoopste in Europa, maar is erg gevoelig als de veilligheid ter sprake komt", zegt Martina Krüger, woordvoerster van Greenpeace Zweden. "We zijn uiteraard tegen het regeringsplan, maar zijn tegelijk ook blij. Nu zullen we immers een duidelijk slagveld krijgen tussen de nucleaire en hernieuwbare energie-industrie."

Krüger ziet achter het regeringsvoorstel een politiek manoeuvre. Het akkoord werd pas mogelijk na een bocht van de Centrumpartij, een kleine partner in de coalitie die zich eerst verzette tegen kernenergie. "In 2010 zijn er verkiezingen. De meerderheid van de huidige coalitieregering is erg krap (180 tegen 349 zetels). Door nu een beslissing over kernenergie te forceren, wil ze vermijden dat het een verkiezingsthema wordt."

De oppositie is tegen de bouw van nieuwe kerncentrales omdat ze niet rendabel zijn. De Greenpeacewoordvoerster vermoedt dat het werkelijke doel van de regering daarom een lat lager ligt. "Ze willen een compromis om de levensduurte van de huidige kerncentrales te verlengen door middel van upgrades. Als die beslissing er nu komt, is het debat weer voor lange tijd van tafel."

De keerzijde van de medaille is dat het aandeel van hernieuwbare energie dan niet stijgt. "Dat gebeurde ook al eens in de jaren tachtig", zegt Krüger. "Nieuwe investeringen in hernieuwbare energie worden dan onterecht afgeblokt onder het mom van nucleaire overcapaciteit."

De Zweedse regering zegt van plan te zijn om tegen 2020 ook het aandeel van hernieuwbare energie in de stroombevoorrading te laten stijgen tot 50 procent. Nu is dat cijfer 40 procent, een van de hoogste in Europa, en dat vooral dankzij waterkrachtcentrales. De regering wil ook de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 40 procent verminderen tegenover het niveau van 1990, en dat door een uitbreiding van windkracht en hogere belastingen op fossiele brandstoffen.

Doekje voor het bloeden

Maar dat noemt Krüger een doekje voor het bloeden. "We kunnen veel meer doen. We kunnen makkelijk 53 procent van onze elektriciteitsvoorziening in hernieuwbare energie omzetten. Maar als we dat doen, moet de regering een kerncentrale sluiten. Onder druk van de nucleaire lobby waagt ze zich daar niet aan."

Ook Groot-Brittannië, Frankrijk en Polen plannen nieuwe reactoren. Finland bouwt momenteel al een nieuwe atoomcentrale, de eerste in Europa in de afgelopen tien jaar.

Martina Krüger (Greenpeace):

Ontwikkeling van hernieuwbare energie wordt onterecht afgeblokt

n Onderhoudspersoneel aan de slag in de nucleaire centrale van het Zweedse Forsmark. De regering van Stockholm wil na drie decennia het verbod op de bouw van kernreactoren opheffen.