De blinde vlek in het centennationalisme
Over Brussel, het confederale staatsmodel en Europa vernemen we morgen meer, maar uit het eerste luik van het nieuwe inhoudelijke programma van de N-VA komt alvast een blinde vlek naar voren. Over de bevoegdheden die Vlaanderen al bezit of er dra bijkrijgt, rept de partij bijna letterlijk met geen woord.
Is het dan toch "perfect met Kris"? In de langverwachte congresteksten voor het verkiezingsprogramma van de N-VA heeft de partij alvast niets te melden over de bevoegdheden waarover de Vlaamse regering al beschikt onder minister-president Kris Peeters (CD&V) en met de N-VA als coalitiepartner. Het woord onderwijs bijvoorbeeld, toch een struikelblok in de huidige ploeg, valt in het geheel niet, cultuur evenmin.
'Welvaart en welzijn' heet het programmaluik dat gisteren werd gepresenteerd, maar ook over de Vlaamse bevoegdheid over zorg voor ouderen, jongeren of gehandicapten gaat het niet. Fileprobleem? Oosterweel? Over het sociaal-economische belang van ruimtelijke ordening en mobiliteit weet de N-VA enkel te melden dat de verkeerscode volledig moet geregionaliseerd worden, rekeningrijden verkeersbelastingen moet vervangen en dat de NMBS deels moet geprivatiseerd worden.
Nog merkwaardiger is dat de N-VA ook de bevoegdheden onvermeld laat die er met de nieuwe staatshervorming bijkomen voor Vlaanderen. Waarheen met het kindergeld? Onbekend. Quid woonbonus? Onbekend. De 'Verandering door Vooruitgang' die de N-VA aan haar kiezers belooft, moet dus bijna uitsluitend komen van nieuwe structuurhervormingen die bijna alle federale bevoegdheden naar de deelstaten overhevelen. De blinde vlek van de bestaande Vlaamse bevoegdheden is opmerkelijker dan die van het ontbrekende kostenplaatje bij de N-VA-voorstellen. Aan dat euvel lijden immers wel meer programmateksten van partijen.
Dooddoeners
Er zijn twee manieren om te kijken naar wat de N-VA dan wel in haar congresteksten opgenomen heeft. Bekijk je het ideologisch, dan moet gezegd worden dat er weinig vlees zit aan dit 'centennationalisme'. Dooddoeners als "De sociale zekerheid moet er voor iedereen zijn" of "Een dynamisch beleid is een sociaal beleid", wijzen niet op grote intellectuele oorspronkelijkheid.
Weinig vernieuwend zijn ook de besparingsideeën die de N-VA op tafel legt: meer efficiëntie in de gezondheidszorg en in de ambtenarij, samen met de 'strijd tegen fiscale fraude' zijn dat bijna clichématige budgettaire sluitposten in zowat élk politiek programma. Mogelijk waren de verwachtingen te hoog opgepompt, maar van een uitdager van 'het systeem', verwacht je toch meer nieuwe inzichten.
Dat was nadrukkelijk niet de bedoeling. Zo beklemtoonde congresvoorzitter Ben Weyts meermaals hoe "niet-revolutionair" de plannen van zijn partij wel zijn. En inderdaad, en dat is dan het tweede perspectief, als je de voorstellen vanuit strategisch opzicht bekijkt, dan valt op dat de N-VA expliciet op het liberale terrein gaat spelen. Met scherpe fiscale voorstellen - verlaging van de personen- en vennootschapsbelasting, afschaffing van de recente Di Rupo-belastingen - en de afschaffing van de index, de forse inperking van vervroegd pensioen en de beperking van de werkloosheidsvergoeding (tot drie jaar) neemt de N-VA ideeën aan die met name Open Vld al langer verdedigt.
Gouden greep
De claim die de Vlaams-radicalen daarmee willen maken, is dat zij een geloofwaardig en standvastig alternatief zijn voor de traditionele liberalen, die niet van onder de vleugels van de PS raken.
Het grote verschilpunt met de Open Vld (en ook wel CD&V) is natuurlijk dat de N-VA meent dat een dergelijk (centrum-)rechts programma enkel te verwezenlijken is in een confederaal land. Sociale zekerheid, belastingstelsel... de N-VA splitst het allemaal. Zo ver willen concurrenten CD&V en Open Vld vooralsnog niet gaan, en aan de overzijde van de taalgrens wordt het bijna onmogelijk om bondgenoten te vinden voor die confederalisering. Hoe de partij dat dan wel wil aanpakken, weten we morgen pas.
Nu al lijkt de N-VA evenwel die geloofwaardigheid eerder dan concrete structuurhervormingen naar voren te schuiven als scherpste punt in haar aanvalslijn. 'Met de PS kun je geen (rechts) herstelbeleid voeren', dat wordt het mantra. De geloofwaardigheidsclaim zou een electorale gouden greep kunnen zijn.
Maar dan zal de N-VA wel duidelijkheid moeten verschaffen over de vervelende vraag of haar voorzitter straks 'voor Vlaanderen' kiest of voor zijn belofte om in Antwerpen te blijven. Ook dat heeft met geloofwaardigheid te maken.