VN waarschuwt in klimaatrapport voor 2018: "We zien steeds zwaardere gevolgen van de opwarming van de aarde"

De wetenschappers van de WMO luiden opnieuw de alarmbel. 2018 was het vierde warmste jaar sinds de start van de metingen. De laatste vier jaar waren de warmste jaren ooit. De temperatuur van de oceanen staat op een recordhoogte. En de hoeveelheid ijs aan de polen ligt ver onder het gemiddelde. 2018 was bovendien een jaar met een zwak "La Niña", een weerfenomeen dat lagere temperaturen met zich meebrengt. 

De impact van de opwarming laat zich steeds meer voelen, stelt het rapport. Een samenvatting van de voornaamste gevolgen krijgt u in deze grafiek (lees voort onder de afbeelding):

We zitten niet op koers om de doelen van het Verdrag van Parijs te halen, stelt het rapport, namelijk de stijging van de temperatuur beperken tot onder de 2 graden, bij voorkeur 1,5 graad Celsius. Die opwarming bedraagt intussen al ongeveer 1 graad in vergelijking met de pre-industriële periode.

In zowat alle continenten veroverde 2018 een plek in de top 10 van warmste jaren. Aan de Noordpool was het bijzonder zacht met een temperatuur die 2 graden hoger lag dan het gemiddelde, op sommige plaatsen was dat 3 graden. Alleen in Noord-Amerika, dat een strenge winter kende, werd de top 10 niet gehaald.

Alle gegevens van de uitstoot van broeikasgassen in 2018 zijn nog niet binnen. Maar de voorlopige cijfers wijzen op een voortgezette stijging. De WMO schat dat een nieuw record zal worden gehaald van 36,9 miljard ton CO2 (een stijging van om en bij de 1,8 miljard ton CO2 ten opzichte van 2017). 

Ook de temperatuur van de oceanen blijft stijgen. De temperatuur in de laag tot 2000 meter diepte heeft een record bereikt. Ook het niveau van de zeespiegel, dat ook verband houdt met de temperatuur, heeft een recordhoogte bereikt. De stijging in één jaar tijd bedroeg 3,7 millimeter. Dat is beduidend meer dan de stijging in de vorige jaren. Dat is vooral het gevolg van het smelten van ijskappen.

De afgelopen 10 jaar hebben de oceanen 30 procent van de CO2 die de mens uitstoot, geabsorbeerd. Daardoor wordt het water zuurder. Ook vorig jaar is die verzuring verder gegaan. Dat heeft vooral gevolgen voor schaaldieren en koralen die in een zure omgeving moeilijker kalk kunnen aanmaken.

"Deze gegevens bevestigen de noodzaak om dringend actie te ondernemen. Er is geen tijd meer voor uitstel", schrijft VN-secretaris-generaal Antonio Guterres in zijn voorwoord bij het rapport. Hij verwijst naar het rapport van vorig najaar van het IPCC, een ander VN-orgaan, dat stelt dat de uitstoot van CO2 tegen 2030 met 45 procent moet dalen en tegen 2050 op nul moet staan, als we de opwarming onder de 1,5 graad willen houden. 

Het zachte jaar 2018 kende logischerwijs een matige ijsvorming op de Noordpool en de Zuidpool, met hoeveelheden die in de top drie belandden van de laagterecords. Maar in het centrum van Groenland kwam er ijs bij door een bovengemiddelde sneeuwval en een matige dooi. "Aan de randen smolt het dan weer weg", zegt klimaatonderzoeker Lander Van Tricht van de VUB, "sinds 2002 heeft het eiland 3.600 gigaton ijs verloren."

2018 was geen slecht sneeuwjaar, met meer sneeuw dan de jaren tussen 1981 en 2010. Voor landen als Zwitserland was het sneeuwtapijt zeer welkom. Sneeuw weerkaatst het zonlicht en beschermt het gletsjerijs beter. Maar de warme zomer (de derde warmste voor Zwitserland) deed de gletsjers verder afkalven. In 10 jaar tijd heeft Zwitserland een vijfde van zijn gletsjers verloren.

In 2018 waren er vooral in de noordelijke helft meer orkanen dan gemiddeld. De orkanen waren ook krachtiger dan ooit, vaak gingen ze ook gepaard met een recordneerslag. Dat gebeurde onder andere in de VS, Hawaii, India, Madagascar en Tonga en de Fiji-eilanden in de Stille Zuidzee.

In totaal zijn 62 miljoen mensen getroffen geweest door weer-of klimaatgebeurtenissen, besluit de WMO. 9 miljoen mensen hadden te kampen met de gevolgen van langdurige droogte, 35 miljoen met overstromingen en aardverschuivingen. 

821 miljoen mensen zijn ondervoed, gedeeltelijk door de droogte, zegt het rapport. Vaak wordt die nog gevolgd door hevige regenval die de aarde wegspoelt. De laatste jaren is de hongersnood in de wereld wat afgenomen, maar die trend dreigt te stoppen. 2 miljoen mensen zijn ontheemd geraakt door extreme weersomstandigheden.

Wat opvalt is die toename van weersextremen in een jaar zonder El Niño, een weerfenomeen waarbij de zee meer opwarmt dan anders, besluit Lander Van Tricht, "dat wil niet zeggen dat we elk jaar zoveel extremen krijgen, maar het geeft een trend aan. Wat we ook zien is dat de straalstroom door de opwarming vaak vertraagt, daardoor buigt ze meer af naar beneden en leidt ze koud weer naar het zuiden. Ook dat hoort bij de opwarming".

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":