Rechter verdertigvoudigt schadevergoeding bij onteigening
In 2004 bood het Brussels gewest Marie en haar man 20.000 euro voor hun huis aan het Zuidstation. Het gerecht oordeelt nu dat het koppel recht heeft op het dertigvoud.
Door Kris Hendrickx
BRUSSEL l Het paar krijgt 575.000 euro. Voor het huis maar ook voor de morele ravage door 16 jaar 'mist spuiten', 'administratieve pesterijen' en 'schenden van de mensenrechten'. 'Het ergste is de minachting. Zo van: 'Awel filleke, hoeveel wil je voor je puinhoop?"'
We schrijven 1990. Het gezin van Marie en Jean (*) droomt van een toekomst in het huis dat Jean zes jaar eerder heeft gekocht in de Noorwegenstraat in Sint-Gillis. Beneden wil Marie een restaurant openen, boven moet het kroostrijke gezin (het koppel krijgt acht kinderen) een onderkomen vinden. Op het eerste gezicht geen probleem in een statig pand van 400 m2. Tot het gezin bij de gemeente gaat aankloppen. "'Niet investeren, want u wordt toch snel onteigend", kregen we te horen." Het huis van Marie en Jean is een deel van de vier huizenblokken die moeten plaatsmaken voor veel kantoren en wat huisvesting.
De snelle onteigening zal uiteindelijk zestien jaar op zich laten wachten. Op een eerste koopbod is het wachten tot 2004, wanneer het comité van aankoop in naam van het Brussels gewest de ronde som van 20.000 euro voor het pand biedt. Later volgen wat hogere bedragen. De nv Brussel-Zuid, een andere arm van het gewest, zal de prijs het jaar erop optrekken tot 150.000 euro, vertelt Marie. "Nog altijd belachelijk als je weet dat het huis al in 1992 op die waarde was geschat. De prijzen in Brussel zijn ondertussen verviervoudigd." Het gezin weigert.
Voor het gezin van Marie worden het lange jaren van onzekerheid, financiële en fysieke miserie. "Mijn man is hier ziek van geworden, het hele verhaal heeft ons kapotgemaakt", zegt Marie. "Vanaf eind jaren negentig konden we bovendien elk moment onteigend worden. We hadden welgeteld acht dagen om voor de rechter te verschijnen. Mijn man is jarenlang niet meegekomen op vakantie, want je wist maar nooit." Het ergst van al vond Marie de voortdurende minachting. "De gast van die 20.000 euro bijvoorbeeld ging op mijn tafel zitten en grijnsde: 'Awel filleke, combien tu veux pour ton tas de gravats?'"
Voor wijkbewoners die niet konden vertrekken was het nog een stuk erger, benadrukt Marie. Buur Mohammed, die er is komen bijstaan, knikt. "Ik vertrek nu naar het ziekenhuis. Mijn zoon is aan zijn neus geopereerd. Het stof, zeggen de dokters. De afbraakwerken, de nieuwbouwwerken... Jaar in jaar uit, weet u wel." Marie: "Dit is een wijk van arme eigenaars. Als de overheid vals speelt kunnen die daar niet tegen op."
In het voorjaar van dit jaar stapt het gewest uiteindelijk naar de rechter om de onteigening van Maries huis af te dwingen. Vrederechter Guy Rommel gaat akkoord, maar zijn vonnis van 30 mei bevat verrassingen van formaat. Zo legt de magistraat het Brussels gewest een forse schadevergoeding op. De waarde van het huis wordt op 204.000 euro herschat, de misgelopen huurwaarde van 16 jaar laat de rechter op nog eens 268.000 euro becijferen. "Verhuren kon al die jaren niet wettelijk", legt Marie uit. "We mochten geen echte renovatiewerken doen en konden het huis dus niet aan de wettelijke normen doen beantwoorden. Bovendien konden we toch elk moment onteigend worden."
Het vonnis bevat nog meer onverwachts. Zo krijgt het paar 50.000 euro morele schadevergoeding. Volgens de rechter hebben de maneuvers van het gewest "het psychische leven van het paar zestien jaar lang letterlijk vergiftigd". Voorts wordt melding gemaakt van "systematische en voortdurende administratieve pesterijen, schijnmaneuvers, ontwijkende antwoorden, mistproductie wat betreft de identiteit van de verantwoordelijke administratieve gesprekspartner en beledigende houdingen (onaanvaardbare koopvoorstellen, verbale verachting, nadrukkelijke minachting)". De manier van werken van het gewest zou volgens de magistraat neergekomen zijn op het schenden van verschillende mensenrechten. In totaal krijgt Maries gezin uiteindelijk 577.995 euro schadevergoeding.
Meervoudig Brussels minister-president Charles Picqué (PS), tevens burgemeester van Sint-Gillis, verkiest niet te reageren op de uitspraak. Hij verwijst door naar Jacques Van Grimbergen, voorzitter van de nv Brussel-Zuid, de structuur die door het gewest is opgericht om de speculatie in de wijk tegen te gaan.
"We betwisten het vonnis ten gronde. Het gewest zal om herziening vragen", zegt Van Grimbergen, die alle toegekende bedragen als "veel te hoog" bestempelt. Van Grimbergen verwacht ook dat er meer dergelijke processen zullen volgen in de wijk. "We hebben meer dan honderd panden met een minnelijke schikking kunnen kopen. De harde noten blijven natuurlijk voor het laatst."
* Marie en Jean zijn gefingeerde namen.