Schrijven met een schaar
Het universum dat de Zweedse kunstenaar Jockum Nordström op papier creëert, is tegelijk herkenbaar en vreemd, banaal en magisch, fascinerend en zorgwekkend. En er wordt wat afgepijpt en geneukt.
Nordström roept sprookjesachtige landschappen in het leven waar nobele edellieden rustig door kuieren, maar evengoed seksueel getinte tekeningen en collages. Er wordt wat afgepijpt en geneukt en de vrouwelijke figuren zien we bijna even vaak zonder kleren als mét.
Onlangs had hij een expo in de Antwerpse Zeno X Gallery, deze zomer is er een groot overzicht van zijn werk te zien in het Camden Arts Centre in Londen. En nu heeft Jockum Nordström (°1963), een van de meest gerenommeerde Zweedse kunstenaars, ook een prachtig overzichtsboek met meer dan honderd werken. Onder de toepasselijke titel All I Have Learned and Forgotten Again verzamelt uitgeverij Hatje Cantz zijn uiteenlopende werk: zijn vroege potloodtekeningen, zijn meer recente collages, maar ook fotocollages en sculpturen.
Kindertijd
Ook inhoudelijk is er dus variatie: een mix van jongensachtige romantiek en realisme, zo schrijft John Hutchinson in zijn tekst 'A Cowboy Sailor'. En dat is inderdaad een goede omschrijving. Het is een ontmoeting tussen kindertijd en volwassenheid, waardoor zijn werk zowel licht als donker oogt. Maar toch is er altijd een speelse toets voelbaar. Het kinderlijke is bijvoorbeeld sterk aanwezig in de kartonnen maquettes en de fantastische sculpturen die hij maakt met luciferdoosjes in verschillende kleuren. Hij stapelt ze tot geometrische vormen, soms abstract, soms gebouwen of zelfs steden.
Inspiratie haalt de kunstenaar uit folk art, absurdisme, surrealisme en outsider kunst. Voor hem geen hiërarchie. Zijn kunstwerken staan gewoon naast de kinderboeken die hij maakte. Alles is voor hem even belangrijk.
Wat al zijn diverse werk met elkaar verbindt, is humor. Zo maakt hij bijvoorbeeld potloodtekeningen met grappige titels als Back in the Garage with My Bullshit Detector of Touché, This Is the Modern World. Op die laatste prent zijn grote zeilschepen op zee te zien, maar ook vissen, een haai en een octopus en elegante edellieden aan wal. Met links op het land een fabriek met twee schoorstenen.
Tomeloze fantasie
Zowel zijn tekeningen als zijn collages - waarvoor hij figuren, bomen en blaadjes en soms zwart-witfoto's uitknipt en samenplakt tot sterke composities - zijn redelijk narratief. Niet toevallig wordt Nordström beschreven als een schrijver die een schaar gebruikt in plaats van een pen. Hij knipt figuren uit en kleeft ze in een mooi geheel, op zo'n manier dat de beelden een verhaal vertellen, maar een deel ervan moet je als toeschouwer wel nog zelf verzinnen.
In het boek staat een tekening met de titel The Final End of Childhood. Maar aan de kindertijd van deze kunstenaar met tomeloze fantasie lijkt gelukkig nooit een einde te zijn gekomen.